James Samuel Preus (1933 - 2001) “Spinoza has fooled the reader” (waar hij in de TTP Maimonides schreef, bedoelde hij Meijer) #spinoza

James Samuel Nesbitt Preus

Toen ik op 14 juni 2018 het blog bracht over James Samuel Preus (1933 - 2001), besefte ik nog niet dat ik een gezicht had gegeven aan de Spinoza scholar die de these onderbouwde dat Spinoza in de TTP in discussie ging met Lodewijk Meijer’s Bijbelinterpretatie en dat “part of the motivation for writing the Treatise may have been the appearance of Meyers’s work and the responses to it. My conclusion is that Spinoza and Meyer represent coherent and fundamentally opposed approaches to biblical interpretation: philosophical and "historical" - a method Spinoza carefully defines even as he invents it.”

Dit schreef hij in een artikel, waaraan duidelijk veel research ten grondslag lag en dat zes jaar voor zijn Spinoza-boek over de TTP verscheen:

J. Samuel Preus, “A Hidden Opponent in Spinoza's Tractatus.” In: Harvard Theological Review Vol. 88, No. 3 (Cambridge UP, 1995), 361-388 [citaat op p. 367/68] -  NB 't abstract en alle voetnoten zijn te vinden op Cambridge.org.

Die “Hidden Opponent” was Lodewijk Meijer.

Deze stelling heeft Preus uiteraard meegenomen naar zijn boek, zoals blijkt uit deze dia die ene Frans Claes een jaar of drie geleden op internet zette in een diareeks over “Spinoza en de rabbijnse traditie in de Nederlandse Republiek Spinoza Joodse filosoof? debat Spinoza Joodse exegeet? Sutcliffe Spinoza en de rabbijnse.”

 Enige citaten uit dit zeer lezenswaardige artikel:

I shall show how Spinoza's book is in part a response to Meyer,7 that Meyer is an opponent concealed in the Tractatus under the name of Maimonides, and that Meyer's book is also Spinoza's source for the views attributed to Alfakhar. [p. 364]

Scholars have long known that the Treatise bears some literary relationship to Meyer's work, although the fact has been ignored, and detailed analysis of the relationship between the works is practically non-existent.13 That Spinoza's critique of the obscure "Alfakhar" is directed at contemporary Protestant theologians is acknowledged in a general way, but it has not been noticed that the real source of "Alfakhar's" opinions is Meyer's book. Also unnoticed is the probability that Spinoza's cutting criticism of "Maimonides," particularly on the issue of biblical interpretation, targets Ludwig Meyer and the implication of his views. [p. 366]

His [Spinoza’s] attacks on medieval Jewish authors were a prudent strategy for insinuating himself into the Christian debate about scripture without endangering his already precarious status by attacking Christians. At certain places in the Treatise, it is apparent that "Maimonides" and "Alfakhar" are masks for contemporary disputants whose positions are reviewed in Meyer's book and who include Meyer himself. [p. 366/67

Both are philosophers [Spinoza & Meijer], political liberals, champions of tolerance, and students of Descartes, but Spinoza's disagreement with Meyer is as profound as his differences with Maimonides. Spinoza's definitive substitution of history for philosophy as the categorical matrix for biblical interpretation makes the Treatise paradigmatic in the sense of an exemplary work that systematically formulates a new historical, critical, and comparative approach to the Bible. [p. 367] 

* * *

Bij de volgende zin van Spinoza in hoofdstuk 7 van de TTP “Het is ons immers alleen te doen om de betekenis van de zinnen, niet om hun waarheid.” Geven Akkerman en Hubbeling – in hun TTP-vertaling uit 1997] deze noot [10]: “In deze passage komt de kern van het verschil met Lodewijk Meyers Philosophia sacrae Scriptura interpres (1666) tot uiting. Meyer meent dat er geen verschil kan zijn tussen de ware bedoeling van de bijbeltekst en de rationale waarheid. Daarom moet de filosofie die ware bedoeling aan het licht brengen.”

Hebben ze deze kennis van zichzelf? Of van Sylvain Zac of André Malet – de enigen die volgens Preus Meijer aan de orde stelden*? Of precies van dit artikel van Preus? Zij geven geen verwijzing. Ik heb de indruk dat Preus in dit artikel het uitgebreidst en diepgaandst op deze kwestie ingaat, die voor hem geen kwestie meer is, maar – door hem naar zijn mening - volledig is opgelost.

Wim Klever die het met deze interpretatie (van tegenover elkaar staan van Spinoza en Meijer] volstrekt oneens is [cf. zijn Mannen rond Spinoza, 1997, hoofdstuk “Lodewijk Meyer over wetenschappelijke hermeneutiek”] kan zijn veronderstelling bij Preus bewaarheid zien: “Het zou ook nog wel eens zo kunnen zijn, dat Meyer een belangrijke inspiratiebron was voor de desbetreffend hoofdstukken van de TTP.”

_________________

*) Sylvain Zac, Spinoza et l 'intreprétation de l'Ecriture (Paris: Presses Universitaires,1965); idem, "Spinoza, critique de Maimonide," Les Etudes Philosophiques 27 (1972) 411-28;

André Malet, Le traité theologico-politique de Spinoza et la pensée biblique (Paris: Les Belles-Lettres, 1966

_________________

Toevoeging 4 april 2019. Zojuist ontdekte ik dat Anthony Grafton uitvoerig aandacht besteedt aan de kwestie Spinoza-Meijer-TTP en daarbij Preus gebruikt in
Anthony Grafton, "Spinoza's Hermeneutics. Some Heretical Thoughts", Chapter 8 in Dirk van Miert, Henk Nellen, Piet Steenbakkers & Jetze Touber (Eds.), Scriptural Authority and Biblical Criticism in the Dutch Golden Age. God's Word Questioned. Oxford: Oxford University Press, 12 October 2017- 480 Pages  - cf. blog van 10 september 2017; cf. books.google]
Graftons hoofdstuk is in z'n geheel te lezen bij books.google.