Pagina's

zondag 19 augustus 2018

Étienne Balibar en zijn diepgaande #Spinoza-studie [1]

Etienne Balibar. Foto © AFP Ulf Andersen
 
In aansluiting op het blog van 13 mei 2018, “Misschien Étienne Balibar’s Magnum opus: Spinoza politique. Le transindividuel”, wil ik in enige blogs wijzen op enige teksten van en over Balibar die op internet te vinden zijn.
Net nu ik eraan toe was om mijn speurwerk naar op internet beschikbare teksten van en over Étienne Balibar in een of meer blogs onder te brengen, verscheen eergisteren van hem in Le Monde een artikel « Pour un droit international de l’hospitalité » dat overigens slechts gedeeltelijk door niet-abonnées te lezen is. [Cf.]
Maar zie: de dag erna al, gisteren, 18 August 2018, verscheen de vertaling ervan: "A call for an international right of hospitality" op openDemocracy.net - het hele stuk is er te lezen.
Het is een indrukwekkende oproep voor een internationaal recht op gastvrijheid. Spinoza komt in het stuk niet voor – en het is een volstrekt andere en tegenovergestelde benadering dan die een Nederlandse Scholar in Spinoza meent te lezen, waar hij zeer geharnaste waanopinies over verkondigt. Balibar noemt, zoals gezegd, Spinoza nergens, maar dat hij zijn pleidooi voor het beoefenen van gastvrijheid voor zwervende migranten die daar naar zijn inzicht ook recht op hebben, mede baseert op zijn diepgaande studie van Spinoza, kun je afleiden uit passages als dat die zwervende migranten geen menigte vormen en dat zij geen vijanden zijn.
Een indrukwekkend artikel waar ik graag op wijs en mijn kleine serie blogs over Étienne Balibar mee open. Er is trouwens op openDemocracy.net een hele reeks artikelen van hem over problemen in Europa  te leen.



Het blog is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven:



Weer typisch Wim Klever. Ik heb nergens geschreven dat Spinoza een 'recht op gastvrijheid' voorstaat. Ik schreef dat je bij Balibar zijn Spinoza-studie op de achtergrond kunt ervaren. Wat diens marxisme hiermee te maken heeft is mij onduidelijk. Het is een soort verdachtmaking die Klever goed uitkomt.
Lees wat hij schreef in reactie op mijn blog van 05-04-2009 over Etienne Balibar's Spinoza and politics (1998 en 2008; oorspr. Spinoza et la politique, 1985):
  
"Dit is het allerbeste boekje dat er bestaat over Spinoza's politieke theorie". Dit schreef ik (als mijn eindoordeel) op de laatste pagina van de oorspronkelijke Franse uitgave, die ik in 1985 van de auteur ontving. Na 24 jaar ben ik dit oordeel nog steeds toegedaan. Ik heb het verslonden en op mijn manier verwerkt. Op p. 51 van mijn uitgave lees ik (ik vertaal): "Het echte probleem van de TTP is dat van DE BETEKENIS VAN HET CHRISTENDOM". En even verderop wordt naar aanleiding van de theocratie uiteengezet dat elk staat daar iets van in zich heeft vanwege de beoogde en gedemonstreerde wezenlijke 'IDENTITEIT VAN BURGERLIJKE WET EN GODSDIENSTIGE WET'. De TTP is een eigenlijk een 'apologie van de ware religie', te weten onze participatie aan de democratische staatsorde."

Kortom, het kan verkeren. Maar wat een verademing dat er naast een Klever ook nog een Balibar bestaat.
* * *
Om de geest vrij te maken haal ik hier van  Francisco Guerrero, Gabriel archangelus, het motet à 4 gezongen door 't Ensemble La Sestina binnen van hun CD The Angel's Voice.
 



Francisco Guerrero gehört zu den drei größten spanischen Polyphonikern der Renaissance. Seine Werke für Hohe Stimmen haben einen symbolischen Charakter: Sie beschreiben den Erzengel Gabriel. Ganz im Zeichen dieses Engels steht diese hervorragende Aufnahme des Schweizer Ensembles La Sestina mit prunkvollen vierstimmigen Motetten wie "Gabriel Archangelus" oder "Sancta et Immaculata" Das zentrale Werk dieser Aufnahme ist die Weltersteinspielung der zu Guerreros Zeiten unveröffentlichten Missa "L'homme armé", die auf dem damals sehr populären gleichnamigen mittelalterlichen Lied beruht. [Van Amazon.de]

2 opmerkingen:

  1. Zojuist een stuk tekst aan het blog toegevoegd.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Interessant. Jammer dat Klever zo in de tijd teruggaand 17de eeuws geradicaliseerd is. Eigenlijk naar voor Spinoza's tijd, omdat hij de godsdienststrijd lijkt te willen laten oplaaien. Die strijd leek Spinoza juist te willen beslechten door de god/natuur op een hoger plan te tillen voor elke mens dat nu nog gesegregreerde religies aanhangt. Daarmee is het echte probleem van de TTP niet de betekenis van het christendom, maar hoe het christelijk (en joods en ander) bijgeloof afgeschaft kan worden.

    Ik zie Klever steeds meer als Spinoza redeneren, maar met slechts enkele uit Spinoza gekozen ideeen die hem van pas komen. Ik zou hem willen complementeren met z'n radicale aanpak, maar omdat het niet de "hele" Spinoza is, die hij leeft, kan ik dat helaas niet.

    Waar is "niets is zo nuttig voor de mens als de mens" gebleven? Dat lijkt enkel nog van toepassing op de eigen goegemeente.
    Waar is "ik heb mij beijverd niet te bespotten, niet te betreuren, niet te verachten, maar te begrijpen" gebleven? Dat lijkt niet breder dan de eigen kring te gelden en daarbuiten in een ad hominem te resulteren.
    Waar is het idee dat het voor je eigen ontwikkeling goed is de medemens in z'n ontwikkeling te helpen? Afgedaan door een grens te trekken.

    Vijandige immigratie? Ik interpreteer maar even: Vijandige immigratie van niet-christelijke gelovigen. Klever lijkt gestopt nog er nog Spinozistische energie in te steken, en heeft zich achter z'n niet-verlichte barricade teruggetrokken. Spinoza zou juist (denk ik) proberen eenieder van z'n bijgeloof af te helpen, niet de deur te sluiten, want dat is uiteindelijk ook slecht voor de mens zelf. Als Klever niet (meer) in de redelijke vermogens van de mens gelooft, dan lijkt hij Spinozist af te zijn.

    Howard

    BeantwoordenVerwijderen