Maarten van Buuren werkt aan een vervolg op 'Kikker gaat fietsen!' – nu mét #Spinoza

Ik kon mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en heb dus toch het interview dat Taede A. Smedes met Maarten van Buuren had in het Nederlands Dagblad van 3 augustus 2018 aangeschaft. Cf. blog “Waaraan werkt Maarten van Buuren nog meer?” Het antwoord:

“En dan werkt hij ook nog aan een persoonlijk boek over zijn omgang met zijn depressie en hoe Spinoza daarbij een rol speelde.” En meteen daarna:

‘Ik probeer Spinoza’s abstracte denken nu toe te passen in mijn concrete leven’ [...].  Ik ben nu bijvoorbeeld ook aan het kijken hoe mindfulness en meditatie zich tot Spinoza verhouden, binnenkort ga ik zelfs een vipassana-retraite doen.’

Hij is dus van plan om met een soort vervolg te komen op

Maarten van Buuren, Kikker gaat fietsen! Of over het leed dat leven heet. Lemniscaat, november 2008 - een verslag van zijn worsteling met depressies.

Toen hij dat boek schreef, was hij nog niet met Spinoza bezig. Hij vertelt in het interview dat een vriend hem Steven Nadler’s A Book Forged in Hell (2011) aanraadde en dat bracht hem ertoe vervolgens alles van en veel over Spinoza te lezen. Waar dat toe leidde weten we intussen.

Hans Driesen schreef in zijn bespreking van Kikker gaat fietsen! in De Groene Amsterdammer van 4 maart 2009, “Geluk is voor de dommen”:

In zijn poging om zijn ziekte een plaats te geven in zijn leven en haar als het ware te cultiveren als de bodem waarop een geheel nieuwe filosofische grondhouding kan opbloeien, zoekt Van Buuren steun bij de ridders van de sombere figuur: Emil Cioran, Jean-Paul Sartre en Charles Baudelaire. Met kennelijk genoegen citeert hij tegen het eind van zijn boek de zwartste passages uit hun werk en herkent aldus in hen zijn zielsverwanten: het zijn nihilisten, net als hij. Nihilisme wordt voor Van Buuren een toverwoord dat niet alleen zijn toekomst, maar ook zijn verleden in een nieuw licht stelt: ‘Nihilisme geeft samenhang en consistentie aan een hele kluwen tendensen en eigenschappen die me sinds mijn vroegste jeugd vertrouwd zijn (…), neerslachtigheid, vermoeidheid, eenzelvigheid, moeizame communicatie met anderen.’ Je zou bijna willen zeggen: tel uit je winst! […]

Dat Van Buuren van zijn kwaal een soort ereteken maakt (zoals sommige homo’s trots zijn op hun hiv-besmetting) zij hem gegund; dat hij impliciet ziekte met diepzinnigheid en gezondheid met oppervlakkigheid gelijkstelt zij hem vergeven. Het is alleen niet te hopen dat hij met deze bedenkelijke benadering van depressiviteit een trend zet, met andere woorden dat de huidige depressie-epidemie uitgroeit tot een depressiehype. De lof die Kikker gaat fietsen van alle kanten krijgt toegezwaaid en de grote aantallen waarin dit boek over de toonbank gaat, doen helaas wel het ergste vermoeden. [Cf. De Groene Amsterdammer]
[Zie ook bespreking bij de Stichting Pandora en van John Jansen van Galen in Het Parool van 11 febr. 2009]

Ben benieuwd hoe in het vervolg op dit boek Spinoza een rol gaat spelen. Is Van Buuren door Spinoza zijn nihilisme voorbij?

Beluister hier desgewenst hoe Van Buuren en Joep Dohmen, ingeleid door Wouter Kusters, tijdens een Studium Generale van de Universiteit Utrecht spreken over de auteur en zijn boek Kikker gaat fietsen! [cf.]

Uit het interview in ND pluk ik nog deze uitspraak van Van Buuren:

‘Spinoza zegt inderdaad dat God samenvalt met de natuur. Dat betekent niet alleen dat er geen transcendentie bestaat, maar ook dat er geen metafysica meer mogelijk is. Spinoza kondigde dus al het einde van de metafysica aan, een idee dat door vrijwel niemand in zijn tijd noch in onze tijd is opgepikt. Als je een dualisme tussen immanentie en transcendentie en tussen geest en lichaam verwerpt, zoals Spinoza doet, dan kom je bij een monistische wereldvisie uit. En als je alles verwerpt wat niet-materieel is, dan is Spinoza’s filosofie zonder metafysica. Hij meent dat het goddelijke inherent is aan de natuur.’

Merkwaardig toch hoe Maarten van Buuren telkens weer tot van die eigenzinnige opvattingen komt. Alsof Spinoza zelf niet zegt in een van zijn brieven (ik ben even te lui om die op te zoeken) dat de metafysica aan de ethica vooraf gaat. Hier zie je hoe Van Buuren vast zit aan een opvatting alsof metafysica over transcendentie gaat.