Ibn Tufayl, zijn Philosophus Autodidactus en #Spinoza

En ineens komt Ibn Tufayl weer op mijn pad. Lang geleden had ik een serie blogs over hem, waarbij centraal stond de vraag of Spinoza weet had van diens filosofische novelle Hayy ibn Yaqzan [ook Hai Ebn Yokdhan] en wellicht iets te maken had met de eerste vertaling ervan in het Nederlands. Onderaan plaats ik de links naar die en verwante blogs.

Binnenkort ga ik een cursus volgen over Averroes (Ibn Rushd) die in Bilthoven gegeven wordt door dr. Jos Scheren. In dat verband komt ook Ibn Tufayl aan de orde die Averroes introduceerde bij kalief der Almohaden Abu Yaq’ub Yusuf. Enige vragen die mij bereikten, werden aanleiding mij weer met Tufayl bezig te houden, wat ik als een waar genoegen beschouw.

In 1708 verzorgde de Britse oriëntalist en Arabist Simon Ockley [1678 – 1720] de derde Engelse vertaling (In 1674 was een eerste Engelse vertaling gemaakt door de Schotse quaker George Keith en in 1686 werd de volgende Engelse vertaling gemaakt door George Ashwell):

The Improvement of Human Reason. Exhibited in the Life of Hai Ebn Yokdhan by Ibn Tufail (Abu Bakr Muhammad Ibn Tufail al-Qasi). Newly Translated from the Original Arabick by Simon Ockley (1708)

Door Project Gutenberg werd deze tekst op 8 oktober 2005 op internet geplaatst. Daarna, wanneer precies weet ik niet, werd het door de website verbodengeschriften.nl vertaald en op internet gebracht als

De Verbetering van het Menselijk Verstand, getoond aan de hand van het leven van Hayy ibn Yaqzan door Ibn Tufail. Nieuwe vertaling van het oorspronkelijke Arabische manuscript door Simon Ockley (1708) [Cf.]

Daaraan is een merkwaardige “Inleiding bij deze vertaling” toegevoegd, waarin wordt beweerd dat

“In hetzelfde jaar van de uitgave van Pococke, dus in 1671, verschenen, twee verschillende Nederlandse vertalingen, in 1672 gevolgd door een vertaling op initiatief van het kunstgenootschap Nil Volentibus Arduum door Johannes Bouwmeester, een vriend van Spinoza en mogelijk op diens verzoek.”

Dat van die twee verschillende vertalingen voorafgaande aan de vertaling door Johannes Bouwmeester is grote onzin en nergens op gebaseerd. Waarschijnlijk gaat het om een verwarring met de twee heruitgaven in 1701 bij twee verschillende uitgevers. De daarop volgende zin heeft ermee te maken dat Simon Ockley zijn vertaling de titel meegaf De Verbetering van het Menselijk Verstand:

“Uiteindelijk was Spinoza al sinds 1660 bezig met zijn Verhandeling over de verbetering van het verstand, waar hij zijn verdere leven aan gewerkt heeft, maar [dat] onvoltooid is gebleven.”

Alsof beide titels iets met elkaar te maken hadden. Enfin, zo ontstaat verwarring. De titel Tractatus de Intellectus Emedatione heeft niets met deze vertelling over Hayy ibn Yqzan van doen.

Hierna het aangekondigde overzicht van links naar vroegere blogs. In een volgend blog breng ik (nieuwe) literatuur die ik in die blogs nog niet aan de orde had of kon hebben.

 

Blogs over Ibn Tufayl e.a. islam-geleerden

05-06-2009: Hebben de oosterse en de westerse verlichtingstradities iets met elkaar?

17-06-2009: Ibn Tufayl - de vertalingen van zijn Hayy ibn Yaqzan

18-06-2009: Ibn Tufayl [2] - en zijn eerste Nederlandse vertaler

20-06-2009: Ibn Tufayl [3] - samenvatting van zijn Hayy ibn Yaqzan

25-06-2009: Ibn Tufayl [4] en de John Locke-connectie

26-06-2009: Ibn Tufayl [5] en Spinoza

18-01-2011: Ibn Tufayl [6] - uitgaven van en over Hayy Ibn Yaqzan

23-01-2011: Spinoza en de Islam

16-01-2012: Wereldfilosofie: Spinoza de laatste islamitische filosoof?

06-04-2014: Sabine Funke over Ibn Tufayl's Hayy Ibn Yaqzan

07-04-2014: Sabine Funke over Ibn Tufayl's Hayy Ibn Yaqzan [2] [vooral discussie met Eim Klever]

11-03-2016: Invloed van islamitische filosofie op Spinoza

13-04-2014: Mulla Sadra (1571 -1640) vergeleken met Spinoza

Enige van de vele websitepagina's over Ibn Tufayl
alchetron over Ibn Tufail
en.wikipedia.org/wiki/Ibn_Tufail
Syed Nomanul Haq over Ab Bakr Ibn Tufayl
Scientica Islamica over 1110-1182 Ibn Tufayl's Hayy Ibn Yaqzan