Meditatie bij #Spinoza volgens Andrea Sangiacomo – met Bach’s Chaconne

Johann Sebastian Bach, Partita voor viool solo Nº 2 in d klein, BWV 1004 uit 1720 – het laatste, 5^e en langste deel: Chaconne. Gespeeld door de Amerikaanse violiste Hilary Hahn in 1997.

Vrijdag publiceerde Andrea Sangiacomo op de site van ‘t Groningen Centre for Medieval and Early Modern Thought, waaraan hij leiding geeft, zijn blog

Andrea Sangiacomo, “Spinoza’s meditations and why today’s philosophers don’t meditate anymore” [cf. rug.nl]

Hij geeft daarin een beschouwing over Spinoza’s antwoord op een vraag van Johan Bouwmeester naar zijn methode van filosoferen, waarmee hij brief 37 als volgt eindigt [ik breng de vertaling van F. Akkerman, die de term 'meditatie' niet heeft]:

Met deze weinige woorden meen ik de ware methode te hebben uiteengezet en verklaard en tevens de weg te hebben gewezen hoe wij die kunnen bereiken. Overigens moet ik u er wel op wijzen dat hiervoor een voortdurend nadenken [assiduam meditationem / uninterrupted meditation], een zeer standvastig karakter en een grote doelbewustheid [animum, propositumque constantissimum] vereist is. Om dit alles te hebben is het in de eerste plaats nodig de maner van leven naar een vast plan in te richten en zich een bepaald doel voor ogen te stellen. Maar voor het ogenblik genoeg hiervan.

Dit is voor Sangiacomo aanleiding om over wat met meditatie bedoeld kan zijn te schrijven. Hij ziet het als ‘denken zonder woorden’. Hij probeert dat duidelijk te maken aan de hand van een muziekstuk van Johann Sebastian Bach, n.l. de Chaconne, het laatste en langste deel in zijn Partita voor viool solo Nº 2 in d klein, BWV 1004 uit 1720.  Hij haalt die Chaconne niet zijn blog binnen - wat ik zou doen...

Enfin, ik breng als service die Chaconne, prachtig gespeeld door Hilary Hahn, die in 1999 zou hebben gezegd: “that she played Bach more than any other composer and that she had played solo Bach pieces every day since she was eight. "Bach is, for me, the touchstone that keeps my playing honest. Keeping the intonation pure in double stops, bringing out the various voices where the phrasing requires it, crossing the strings so that there are not inadvertent accents, presenting the structure in such a way that it's clear to the listener without being pedantic -- one can't fake things in Bach, and if one gets all of them to work, the music sings in the most wonderful way." — Hilary Hahn, Saint Paul Sunday.

In a segment on NPR entitled "Musicians in Their Own Words", Hahn speaks about the surreal experience of playing the Bach Chaconne (from the Partita for Violin No. 2) alone on the concert stage.

The Partitas are generally more extended, and of unorthodox formal design (as perhaps is implied by their more wide-ranging generic title), and by the more exploratory, improvisatory feel of the music even as they consist of sequences of Baroque dances. The awesome and eloquent Partita No. 2 in D minor, BWV 1004, seems for the most part to follow the conventional outline of the Baroque suite.

The concluding movement of Partita No. 2 in D minor, BWV 1004 emphasis the most labyrinthine and intellectually powerful single movement ever devised for an unaccompanied string instrument. This is Bach's famous Chaconne (originally "Ciaccona"), a colossal arched series of 64 stunning variants upon the stark, open-ended four-measure phrase heard at the beginning. Two monumental outer sections in the minor enclose a major-key central episode, and this great structure encompasses every aspect of violin-playing technique and contrapuntal ingenuity that would have been known in Bach's day. The Chaconne, whose duration exceeds 15 minutes (and is thus longer than the rest of the work put together) is often performed as a free-standing movement and has also been widely transcribed for other instruments. [Cf. YouTube]

Beluister desgewenst ook nog de gehele door Hilary Hahn gespeelde Partita for solo violin Nº 2 in D minor, BWV 1004 - 1. Allemande 00:00; 2. Courante 05:13; 3. Sarabande 07:22; 4. Gigue 12:06; 5. Chaconne 15:30 tot [totale duur:] 33:19
                              
 Johann Sebastian Bach - Partita No. 3 in E-majeur, BWV 1006 - 1. Preludio 00:00; 2. Loure 03:34; 3. Gavotte en rondeau 08:23; 4. Menuet 1 11:39; 5. Menuet 2 13:31; 6. Bourrée 16:35; 7. Gigue 18:14 tot [totale duur:] 20:10 | Hilary Hahn