"Moeten alle moslims aan de Spinoza?" Vraagt Abdelkader Benali zich af.

In Trouw vandaag een column van een wat pissige Abdelkader Benali, die de spot drijft met de radicaliseringsadviseur van Eberhard van der Laan, de Ier David Kenning. En met name over diens vage praat over Spinoza die hij als het ware in z’n achterzak had. Benali schrijft: “De eloquente Ier begreep moslims beter dan ze zichzelf begrepen.”

Je kunt ook zeggen: De eloquente Ier begreep heel goed dat je bij B&W van Amsterdam in de voorbije jaren een portie Spinoza in je "adviezen" moest mengen. Ja, iets als “De 'Ethica' van Spinoza als tegengif tegen het radicalisme onder moslims.” Daar kon het op lijken.

Dossier “interpreteren van 1/17s” - 5. Yuval Jobani ziet het als Spinoza’s bewuste contradicties

De zoektocht naar Spinoza’s  - zoals ik het zie –  aan het hoofd-axioma wat betreft de relatie oorzaak-effect tegengestelde axioma, n.l. “what is caused differs from its cause precisely in what it has from the cause,” bracht me bij Yuval Jobani die een heel (duur €135,70) boek heeft gewijd aan de - niet schijnbare paradoxen, maar – zijns inziens ware contradicties in Spinoza’s filosofie:

Yuval Jobani, The Role of Contradictions in Spinoza's Philosophy: The God-intoxicated heretic. Routledge, 2016 – books.google

Eerst had ik een blog van 12-09-2015 over Yuval Jobani, getiteld “Nu nog steeds ondervindt Spinoza zijn bestrijders.” Maar ik kon mijzelf tegenspreken in mijn blog van 26-09-2016: “Yuval Jobani over the towering figure of Spinoza.” In dat blog geef ik de hoofdstukken van zijn boek.

Vandaag bracht google mij in mijn zoektocht weer bij zijn boek, en wel bij de § The second contradiction in the application of the axiom of causality to God: the contradiction between immanence and transcendence. Het gedeelte dat books.google mag laten lezen, gaat juist over deze twee geheel verschillende oorzaak-gevolg axioma's en met name over wat 1/17s te lezen geeft: “For what is caused differs from its cause precisely in wat it has from the cause."  Het is teveel om allemaal naar hier te halen (zonder het auteursrecht te schenden – wat ik wellicht al wel doe met de concluderende paragraaf). Ik raad u aan die tekst aldaar te lezen. Ik neem hier alleen deze tussentijdse conclusie over

Dossier “interpreteren van 1/17s” - 4. Intermezzo met enige Miscellanea Spinozana

Wat het zoeken naar “For what is caused differs from its cause precisely in what it has from the cause” me zoal opleverde… daarover kom ik straks met een volgend blog met een – voor mij – verrassende ontdekking.

In dit blog wil ik een aantal van die soms serendipisch verkregen vondsten benoemen en vasthouden. Over een daarvan maakte ik het vorige blog: Wayne I. Boucher en zijn intensieve Spinoza-arbeid. Van de door hem naar internet gebrachte Ethica-vertaling van W.H. White maakte ik een PDF en zette zojuist in de rechterkolom een pagina erheen, zodat het document snel gevonden kan worden.

Door die boven vermelde zin (axioma) uit de Ethica vond ik dat iemand de Ethica-vertaling van Edwin Curley, waarin precies die zin voorkomt, naar USSUU heeft gebracht. Ook daarvan maakte ik een pagina die een link kreeg in de rechterkolom.

Ik stuitte op het stuk van Carien de Jonge, “Spinoza and Selfdestruction” [PDF] dat ik voor wellicht nog eens ooit wil bewaren.

Tenslotte bewaar ik hier een tweetal merkwaardige stukken over Spinoza die op www.amazing-holland.nl te vinden zijn: een uitvoerige Engelse tekst als een uitgebreid lemma en een simpeler opgezette Nederlandse pagina met vooral plaatjes. De site zit nog niet zo handig in elkaar, laat de menu’s niet makkelijk vinden en aanklikken (dat gaat weer beter via deze link). Enfin, hier geef ik de links naar de Spinoza-pagina’s (er is ook een Arabische).

Wayne I. Boucher en zijn intensieve Spinoza-arbeid

Op 25-04-2015 had ik een blog, "Wayne I. Boucher verzorgde een bibliografie en een monumentale anthologie over Spinoza in ’t Engels" Ik citeer hier de eerste zinnen:

Wayne I. Boucher over wie het me niet lukt verder ook maar iets te vinden op internet*), verzorgde eerst

Spinoza in English. A Bibliography from the Seventeenth Century to the Present [Leiden [e.a.]: Brill, 1991. - 226 pp. - (Brill's Studies in Intellectual History; 28), daarna heruitgegeven met een voorwoord van Manfred Walther onder de verkorte titel Spinoza In English. A Bibliography, door Thoemmes Press, Bristol, 1999. - XVIII, 340 pp. – books.google – het geeft 300 titels.

In dat jaar van heruitgave verscheen van hem tevens in zes delen een anthologie – een ruime keuze van 150 historisch en filosofisch belangrijke bijdragen uit de 18^e en 19^e eeuw, de helft dus van de in de bibliografie vermelde titels:

Wayne Boucher (Ed.), Spinoza: Eighteenth and Nineteenth Century Discussions, 6 vols. Bristol, Thoemmes Press, 1999

____________

*) Uit zijn pagina op academia.edu (als het echt de zijne is) blijkt dat Wayne Boucher zich na de hier vermelde publicaties niet meer met Spinoza heeft bezig gehouden en dat zijn onderzoek en interesses zijn: "Qualitative methodology, Focus Groups, In-depth Interviews, Futures Research, and Baruch Spinoza." Hij houdt zich erg verborgen en biedt ook niets te downloaden aan.

_____________________

Dossier “interpreteren van 1/17s” - 3. R.J. Delahunty behandelt de redenering van Spinoza in 1/17s

 

Op zoek naar informatie over het “axioma” “nam causatum differt a sua causa praecise in eo, quod a cause habet” [cf. vorige blog] i.v.m. Descartes kwam ik het boek van Delahunte tegen. Hij geeft niet precies de informatie waarnaar ik op zoek ben, maar geeft wel een uitvoerige en kritische behandeling van Spinoza’s redenering in 1/17s .

R.J. Delahunty, Spinoza. Series: The Arguments of the Philosophers. Routledge & Kegan Paul, Boston, 1985, reprints 1999, 2010,
geeft in § “2. The Divine Mind” een kritische beschouwing over de redenering van Spinoza in 1/17s [cf. books.google]).

Ik neem deze hier graag over. Hiermee hebben we, naast die van Alexandre Koyré en Charles Jarrett [cf. blog] een derde uitvoerige exegese van 1/17s  

Dossier “interpreteren van 1/17s” - 2. Pierre-Sylvain Régis (1632–1707) bestrijder én imitator van Spinoza

Ik breng in herinnering dat ik op zoek ben naar informatie die een licht kan werpen op het notoir moeilijke scholium bij 1/17. Met name ben ik op zoek naar het “axioma” dat Spinoza daar inzet (en het is opmerkelijk genoeg de enige plaats in de Ethica) dat het veroorzaakte verschilt van zijn oorzaak precies in wat het van die oorzaak ontving: “Nam causatum differt a sua causa praecise in eo quod a causa habet.”
Dit wijkt af van wat Spinoza ‘normaal’ vindt, n.l. dat je dingen uit hun oorzaken kunt kennen. [cf. vorige blog]

Pierre-Sylvain Régis kreeg zijn opleiding  aan het Jezuïetencollege van Cahors en in theologie aan de Franse Universiteit. Hij gaf les in Toulouse en Montpellier tot hij in 1680 Jacques Rohault in Parijs opvolgde. In 1699 werd hij genomineerd voor de Franse Academie van Wetenschappen. [wiki en cf.]. Hij was een Franse Cartesiaanse filosoof, wiens Système de philosophie, contenant la logique, metaphysique, physique & morale (1690) grote invloed had. Hij was criticus van Spinoza en schreef onder meer:

Pierre-Sylvain Régis, L'Usage de la raison et de la foy [Paris 1704] dat een Appendix bevatte "Réfutation De L'Opinion De Spinosa, Touchant L'Existence, Et La Nature De Dieu” [cf. Gallica – Hathitrust – books.google]

In zijn boek

Tad M. Schmaltz, Radical Cartesianism: The French Reception of Descartes. Cambridge University Press, 2002, behandelt hij in Par. “2.7 Quasi-Spinozistic causal dissimilarity” vanaf p. 113 [cf. books.google] precies dit axioma dat  Spinoza in 1/17s inzette: “Nam causatum differt a sua causa praecise in eo quod a causa habet.”

Spinoza schildert

Op de grond zijn schetsen. Hij hád een schetsboek weten we van Colerus
[Afbeelding op de cover van Tad M. Schmaltz, Early Modern Cartesianisms: Dutch and French Constructions. Oxford University Press, 2016]

Dossier “interpreteren van 1/17s” - 1. Richard Manning over de essentie-definitie

Al enige dagen ben ik bezig om mijn gedachten m.b.t de kwestie die in vorige blogs aan de orde was en die culmineerde in het gastblog van Henk Keizer van voorbije dinsdag 24 oktober 2017: “Het interpreteren van Spinoza.” Zoals ik in reactie daarop mij voornam, wil ik met een stuk komen, waarin ik de vraagstukken nog eens goed op een rijtje wil zetten (Ik meen de zaken in mijn hoofd al behoorlijk goed op een rijtje te hebben, maar wil met meer aandachtspunten komen).
Het gaat dan met name om de vraag hoe het voorbeeld dat Spinoza behandelt in 1/17s gelezen moet worden, wat de rol ervan is in het betoog en of het spreken over gemeenschappelijke essentie van mensen, die dan ook nog ‘een eeuwige waarheid’ wordt genoemd, door Spinoza zo gemeend is: of het zijn eigen opvatting weergeeft of dat hij – bij wijze van argument – even meegaat met die gedachten die hij tenslotte verwerpt.

Mogelijk is er met het zgn. axioma dat Spinoza in 1/17s inzet iets aan de hand? Ik heb ooit eens gelezen dat Spinoza er een reactie op Descartes in had neergelegd (daar ben ik naar op zoek). Het (niet door hem zo genoemde, maar wel aldus gebruikte) ‘axioma’ luidt:

Nam causatum differt a sua causa praecise in eo quod a causa habet.
Want het veroorzaakte verschilt van zijn oorzaak precies in datgene wat het van zijn oorzaak heeft.

Dit is een opmerkelijke axiomatische stelling - en 1/17s is de enige plaats waar dit benadrukken van het VERSCHIL tussen effect en oorzaak voorkomt, terwijl overal elders (zowel in de KV, de Ethica als de TTP) Spinoza de OVEREENKOMST tussen oorzaak en gevolg beklemtoont. Zo b.v.

Wanneer zaken niets met elkaar gemeen hebben, kan de ene niet de oorzaak van de andere zijn (1/3). Hij grijpt daarin terug op het 5^e axioma dat zo’n centrale rol speelt in zijn bewijs dat er maar één substantie kan zijn: “zaken die niets met elkaar gemeen hebben, kunnen ook niet uit elkaar worden begrepen, met andere woorden, het begrip van het ene sluit niet dat van het andere in.” (1/ax5). En zie ook:

De kennis van een gevolg hangt af van de kennis van de oorzaak en sluit deze in. (1/ax4) Dit axioma dat eveneens de overeenkomst tussen gevolg en oorzaak benadrukt, speelt een belangrijke rol in het tweede deel.

Wat kan het betekenen dat Spinoza in 1/17s juist het verschil tussen oorzaak en gevolg beklemtoont?
Terwijl ik ernaar op zoek ben hoe dit t.o.v. Descartes zit, kom ik interessante teksten tegen, die een dossier kunnen vullen dat ik intussen de geïnteresseerde bezoeker van dit blog niet wil onthouden. Ik kan het bij mijn uiteindelijke discussiebijdrage gebruiken.  

* * *

La galaxie Spinoza

In maart 2017 had het Franse Philosophie Magazine een dossier "Baruch Spinoza vu par Raphaël Enthoven"

De afbeelding illustreerde eerder "Raphaël Enthoven vu par Baruch Spinoza", maar dat  terzijde. Mij viel vooral op de titel van een stuk, geschreven door Victorine De Oliveira (waar je op internet niet direct toegang toe krijgt): La galaxie Spinoza.

Dat zou wel mooi zijn: als een heel sterrenstelsel naar onze filosoof zou worden genoemd. Tot nu toe kon ik alleen nog maar een blog maken over Plantoïde 7142 Spinoza.

 

Maar hoe dan ook is Spinoza van zichzelf al een grootheid als een sterrenstelsel onder de filosofen.

Mooie Spinoza-gedichten van de Groningse dichter Atze van Wieren

Op woensdag 18 oktober 2017 had ik het blog: Groningse dichter Atze van Wieren ontdekte Spinoza. "Ja, er is veel eeuwigheid in mij.” In dat blog citeerde ik uit een artikel in Dagblad van het Noorden, waaruit bleek dat de dichter ooit door Spinoza gegrepen werd.

Ik heb zijn nieuwe dichtbundel, Eeuwig leven [Uitgeverij IJzer, 2017 – isbn 9 789086 841578 - 80 blz. €14,50], direct aangeschaft en met genoegen gelezen. Van Wieren schrijft geen ingewikkelde, geen hermetische gedichten – ze zijn goed te volgen - maar overstijgen ruimschoots elk gelegenheidsdichten. Je merkt dat je met een echte dichter van doen hebt. En je proeft de ouderdom, je proeft het terugdenken en herdenken, zonder sentimentele weemoed, ja, je proeft het Spinozistische, ook in gedichten waarin niet Spinoza’s naam voorkomt.

De twee gedichten waarin wél Spinoza’s naam genoemd wordt, mag ik van dichter en uitgever in dit blog opnemen. Hierdoor kunnen ze aan het Corpus Poeticum Spinozanum worden toegevoegd.

Weer komt Le Magazine Littéraire met een special: Spinoza, l'histoire d'une révolution

De eerdere info van dit blog ging verloren. Toen ik deze tweet van Ralph Brooker‏ hier wilde laten zien, bleek daarna de oude informatie verloren gegaan. Zie hier de link naar Le Magazine Littéraire voor deze Spinoza-special.

Maarten van Buuren in Met Het Oog Op Morgen over de Ethica

Vandaag verschijnt de Ethica-vertaling van Maarten van Buuren. Gisteren, woensdag 25 oktober 2017, uur was hij om 23:06 te gast in het NOS-programma Met Het Oog Op Morgen.
U kunt het alsnog beluisteren als u op onderstaande afbeelding klikt. U hoort dan ook hoe Herman van der Zandt, de interviewer, aan het eind meent dat vandaag van Buurens Spinoza, vijf wegen naar de vrijheid verschijnt.

 

Wolfgang Beltracchi … ein Vermeer, der Spinoza malt…

Gisteren had Susanne Lettenbauer op NDR.de een artikel: “Beltracchi malt 2.000 Jahre Kunstgeschichte:” Der "Meisterfälscher" Wolfgang Beltracchi malt ganz legal die wichtigsten Momente der Kunstgeschichte nach. [..]

Wolfgang Beltracchi steht vor einem auf alt getrimmten Fenster, hinter ihm ein Holzschrank, darauf der Globus, an der Wand die alte Landkarte. Eine nachgestellte, typische Szene beim niederländischen Maler Vermeer um 1689. Vermeer malt den Philosophen Baruch de Spinoza. Besser gesagt: Beltracchi malt im Stil von Vermeer, der Spinoza malt.

Obwohl Vermeer und Spinoza sich gekannt haben müssen, hat es diese Szene im 17. Jahrhundert nie gegeben. Genau das findet Beltracchi so spannend an dem Projekt: "Die Figur, die wir darstellen, ist ja unser Kairos. Wir sagen, der hat das gemalt, aber das fehlt uns in der Geschichte. Also ein Vermeer, der Spinoza malt, ist ja nicht so unwahrscheinlich, denn er lebte ja da, sie hatten gemeinsame Bekannte. Und so malen wir eben dieses Bild." Trotzdem bleibe es eine Herausforderung, lächelt Beltracchi: "Ich mache jeden, aber Vermeer ist ja schon was Besonderes."

We zien met warme belangstelling uit naar het resultaat van deze openlijke Han van Meegeren.

Papst Franziskus legte die Causa Spinoza gleich zur Seite

Toen deze zomer het nieuws naar buiten kwam dat de 93-jarige Italiaanse journalist, oprichter van La Repubblica en politicus (hij was lid van het Italiaanse parlement) Eugenio Scalfari (93) een gesprek met paus Franciscus had, waarin hij een voorstel had gedaan dat de RK kerk de “excommunicatie” van Spinoza zou opheffen en Pascal zalig zou verklaren, zou de paus enige dingen over Spinoza hebben gezegd, zoals blijkt uit dit citaat uit het artikel dat Scalfari schreef voor La Repubblica waarin het 8 juli 2007 verscheen

Santità, se me lo consente ora vorrei io porle due domande. Le ho già prospettate un paio di volte nei miei recenti articoli, ma non so come Lei la pensa in proposito. "Ho capito, lei parla di Spinoza e di Pascal. Vuole riproporre questi suoi due temi?".

Grazie, comincio dall'Etica di Spinoza. Lei sa che di nascita era ebreo, ma non praticava quella religione. Arrivò nei Paesi Bassi provenendo dalla sinagoga di Lisbona. Ma in pochi mesi, avendo pubblicato alcuni saggi, la sinagoga di Amsterdam emise un durissimo editto nei suoi confronti. La Chiesa cattolica per qualche mese cercò di attirarlo nella sua fede. Lui non rispondeva e aveva disposto che i suoi libri fossero pubblicati soltanto dopo la sua morte. Nel frattempo però alcuni suoi amici ricevevano copie dei libri che andava scrivendo. L'Etica in particolare, arrivò a conoscenza della Chiesa la quale immediatamente lo scomunicò. Il motivo è noto: Spinoza sosteneva che Dio è in tutte le creature viventi: vegetali, animali, umani. Una scintilla di divino è dovunque. Dunque Dio è immanente, non trascendente. Per questo fu scomunicato.

Legt u het maar zelf aan Google’s vertaalmodule voor. Ik vond dat de paus een paar merkwaardige en onjuiste dingen zei, maar maakte er toen geen blog van, ook al kwamen er in die periode meerdere berichtjes over.

Maar nu Giuseppe Nardi vandaag in Katholiches.info de zaak nog eens ophaalde onder de titel "Papst Franziskus und die Seligsprechung von Blaise Pascal," vond ik het wel aardig dit hier vast te houden, daar het de fraaie titel opleverde die in de kop van dit log staat,

Scalfari forderte nämlich gleich im Nachsatz, Franziskus solle die „Exkommunikation“ gegen den jüdischen Philosophen Baruch Spinoza aufheben.
Franziskus legte die Causa Spinoza gleich zur Seite, während er in der Causa Pascal sein Einverständnis erklärte.

Dit is al het tweede blog waarin Paus Franciscus voorbij komt. Hier het eerste: “Franciscus van Assisi een prefiguratie van Spinoza?

 

Wie is Gary Sugar? Een ware Spinoza scholar?

Het zal sommige bezoekers van dit blog opgevallen zijn dat sinds kort ene Gary Sugar zich in de discussies hier mengt. Ik ga dan eens op zoek: is er wat over hem te vinden? Wie is hij? Heeft hij ergens een leeropdracht (gehad)? Heeft hij iets gepubliceerd. Ik vond al snel zijn twitterpagina en daarop verwijst hij naar een tekst va hem. Daar ga ik zo op door.

Pas nu zag ik dat hij de tweets die door Leon Kuunders van de blogs op dit Spinozablog worden gemaakt, volgt en er een enkele maal op reageerde – iets wat ik tot heden niet gezien had.

[Zie hier een grotere versie]

Hij is al tamelijk lang, vanaf maart 2009, op twitter: twitter.com/garysugar en blijkt geïnteresseerd in antieke filosofie, taoïsme, soefisme (Rumi) en Spinoza, maar ook Heidegger en anderen. Het blijft allemaal hangen op een tamelijk simpel niveau, maar dat hangt samen met de sociale media en de beperking van 140 tekens en daar is niks mis mee.

In de kop van zijn pagina brengt hij je naar een verhandeling van hem

• Gary Sugar, Treatise of Rational Metaphysics: A New Preface to Spinoza's Ethics [zonder plaats, zonder datum - PDF], 158 pagina's, waarvan vanaf p. 82 zo’n 77 pagina's met 4 Appendices:
Appendix 1: Additional Notes and References
Appendix 2: A Refutation of Skepticism
Appendix 3: A Summary of the Rational Way of Living
Appendix 4: A Summary of the Erors Emended

Hij vindt het kennelijk nodig zich te verstoppen, wat hem redelijk lukt. Op de twitterpagina verschuilt hij zich achter bovenstaand surrealistisch plaatje. Dit stuk is geplaatst op docdroid.net, waarnaar je documenten kunt uploaden, zonder dat er een nadere identificatie gevraagd en gegeven wordt. Kopiëren van zijn tekst maakt hij onmogelijk, hetgeen - want waarom nodig? – wel erg irritant is. [Docdroid.net.PDF]. Van de reactie-mogelijkheid onder zijn naam op dit Spinoza-blog heeft hij gebruik gemaakt door een google.account te openen, waar je ook niet meer te weten komt. Het is allemaal iemands goed recht om het zo te doen, maar het mijne om erop te wijzen.

Heeft de substantie of God door “scheppend denken” zichzelf voortgebracht?

Maarten van Buuren zet ons een vertaling van belangrijke passages voor vanuit een verklaring die juist zeer tegen Spinoza’s zienswijze indruist. Bijvoorbeeld 1/Def3 “Per substantiam intelligo id quod in se est et per se concipitur hoc est id cujus conceptus non indiget conceptu alterius rei a quo formari debeat,” wordt bij Van Buuren: “Onder substantie versta ik datgene wat in zichzelf is en door zichzelf wordt geschapen¹, dat wil zeggen datgene waarvan het ontstaan niet iets anders nodig heeft dat geschapen is en waaruit het gevormd zou moeten worden.”

Dat belooft wat…

Op 3 oktober 2017 had ik het blog: "Je kunt al eens kijken naar de komende Ethica-vertaling van Maarten van Buuren." Ik verwees naar een PDF waarin al een leesfragment van Van Buuren te lezen was. Daarop kwamen een aantal interessante reacties over de vertaling van de eerste definities die hij ons biedt in de Ethica vertaling van zjn hand die over enige dagen op de markt zal komen. Volgens een enkele boekhandel zal morgen verschijnen

Baruch Spinoza, Ethica. Vertaald, ingeleid, toegelicht en samengevat door Maarten van Buuren. Ambo|Anthos, 26-10-2017

Bij de ISVW kunnen ze het niet laten te spreken over: “Een nieuwe vertaling van Spinoza’s Ethica, door meesterkenner en -vertaler Maarten van Buuren.” [PDF, mijn vetdruk]. Ze spreken in die folder ook over een verschijnen in november 2017 en een “evenement bij verschijnen i.s.m. Filosofie Magazine.” Op de website van de ISVW, noch op die van Filosofie Magazine dat precies deze maand 25 jaar bestaat, is over zo’n evenement ook maar iets te vinden.

Filip Buyse: “Spinoza and the Agreement between Bodies in the Universe.”

Dr. Filip Buyse wees mij op dit boek, waarin een hoofdstuk van zijn hand:

Buyse, Filip, “A New Reading of Spinoza’s Letter 32 to Oldenburg: Spinoza and the Agreement between Bodies in the Universe.” In: Gábor Boros, Judit Szalai and Olivér István Tóth (eds), The Concept of Affectivity in Early Modern Philosophy, Budapest, 2017, 104-123. 

“De bundel is volledig open access; je kan die bijgevolg vrij verspreiden.” Aldus Filip.

Op zijn gezag doe ik dat bij deze graag, hoewel ik dat van “volledig open access” in de bundel zelf nergens lees en ook geen plek op internet kan vinden waar die bundel al naartoe is gebracht. Vertrouwend op de juistheid van zijn informatie, heb ik hier het PDF geplaatst van het boek:

Gábor Boros, Judit Szalai & Olivér István Tóth (eds), The Concept of Affectivity in Early Modern Philosophy. Budapest, 2017
UIt nadere info van Filip weet ik nu zeker  dat het 'open acces' is. Het staat ook op deze Hongaarse site als PDF.

In hun inleiding schrijven de redacteuren:

Filip Buyse focuses on Spinoza’s Letter 32 to Oldenburg, in which he answers the question concerning the coherence of finite bodies in the universe. Buyse argues that Huygens’ discovery of the syncronization of pendulum clocks might have inspired Spinoza in his views on the ratio of motion and rest of bodies in the universe.

Met wat wijzigingen is dit grotendeels dezelfde tekst die Filip al eerder op zijn academia.edu had gezet en waarover ik op 11-12-2016 het blog had: “Het zich wederzijds aan elkaar aanpassen.”

 

Het interpreteren van Spinoza

Toelichting en korte voorgeschiedenis

[cartoon van hier]

Dit blog is weer een gastblog van de hand van Henk Keizer. Hij brengt het in het kader van een debatje dat al enige tijd op dit Spinoza-blog loopt en waarvan ik hier de kale voorgeschiedenis geeft (dus zonder hier in te gaan op enige inhoud).

Op vrijdag 13 oktober 2017 bracht ik het blog: ”Charles Jarrett’s fraaie uitleg van hoe de ‘parabel’ van het sterrenbeeld Hond en de blaffende hond moet worden verstaan,” [daarop kwamen 8 opmerkingen]

Op 17 oktober 2017 plaatste ik op zijn verzoek een gastblog van Henk Keizer: GODS VERSTAND EN HET STERRENBEELD HOND (1/17S) [daarop kwamen 6 opmerkingen]

Vervolgens bracht ik op dezelfde dag, 17 oktober 2017, mijn reactie in een apart blog: Ja, het wezen van een ding is een eeuwige waarheid [waarop 29 opmerkingen werden geplaatst]

En daarna op 19 oktober 2017: Wat verstaat Spinoza eigenlijk onder “eeuwige waarheden”? [waarop 23 opmerkingen werden geplaatst]

Dan volgt nu het nieuwe gastblog van Henk Keizer, waarvan de titel al in de kop van dit blog staat, maar die hierna nog eens wordt herhaald:

Kunsthistoricus Gary Schwartz heeft het Spinoza-portret van Barend Graat ‘omarmd’

In het stuk “Embassy of the Free Mind” op zijn website, dat erover gaat dat het Huis met de Hoofden (Keizersgracht 123), waarin nu de Ritman Bibliotheek is ondergebracht werd uitgeroepen tot Ambassade van de Vrije Geest en hij, Gary Schwartz, werd benoemd tot Ambassadeur van de Vrije Geest, nam hij het Barend Graat Spinoza-portret op. Hij geeft daar een samenvatting van zijn toespraak in juli j.l. waarin ook een stukje tekst over Spinoza:
“Spinoza too affirmed that everything in the universe forms a single whole, but his philosophy had no room for a creator. Natural phenomena find their causes in nature itself, he wrote. That all-encompassing nature is coexistent with God, a way of thinking known as pantheism. The recently rediscovered (and by some doubted) portrait illustrated provides Spinoza with a statue of Truth.”
Daarboven het portret met onderschrift:

    Barent Graat, Baruch Spinoza, 1666,
    Oil on canvas, 47 x 40 cm
    Amsterdam, Constant Vecht gallery

Ik heb me laten vertellen dat hij voornemens is naar de authenticiteit van het schilderij, waarvan ook hij al wel overtuigd is dat het om Spinoza gaat, een nader onderzoek te doen. Ik wacht de resultaten ervan met belangstelling af.

Le « miracle » Frédéric Lenoir! Spinoza: louter ongerijmdheid?

Op 8 november gaat een nieuw boek verschijnen van de veelschrijver [cf.]

Frédéric Lenoir, Le miracle Spinoza. Fayard (08/11/2017) [zie onder de blurb van de uitgever]

Als je toch weet hoe Spinoza in de TTP een heel hoofdstuk, hoofdstuk 6, “Over wonderen” heeft geschreven, waarin hij aantoont dat wonderen niet kunnen bestaan – dat zoals hij schrijft (§9) “een wonder, hetzij in strijd met, hetzij uitgaande boven de natuur, louter ongerijmdheid is,” dat je zo iemand dan zelf een wonder kunt noemen… hoe háál je het in je hoofd.

Spinozatekeningen van Benjamin Merrow

Op zijn pagina op instagurum.com plaatst Benjamin Merrow vele tekeningen en schetsen. Hij is zeer productief en plaatst zijn vele resultaten ook op pictame.com. Veel absurdistische voorstellingen, veel erotiek, veel mannelijk naakt en daartussen af en toe een tekening van Spinoza. Zoals deze op 16 oktober 2017:

Is Spinoza wel echt op de kaart gezet?

Op 2 oktober 2017 meldde ik in het blog met de titel “Erno Eskens zet Spinoza op de kaart," dat de filosoof, politicoloog, auteur en programmadirecteur van de Internationale School voor wijsbegeerte, Erno Eskens, zou spreken tijdens een discussiemiddag die 20 oktober in de Kon. Blibliotheek zou worden gehouden. Dat was dus afgelopen vrijdag.

Vandaag liet Els van Swol via een tweet weten dat ze de Spinozalezing van Eskens heeft gevolgd en daarvan een verslagje maakte op haar blog. Aardig verslagje, waar ik graag op wijs. Een verslagje zo duidelijk (met haar commentaar), dat ‘t mij niet het gevoel geeft dat ik - die niet meer zo mobiel ben dat ik even naar Den Haag kan reizen – iets heb gemist.

Spinoza vol vogels

Brunhild Yngve plaatste 18 oktober 2017 deze foto op instagurum.com

 

Helmut Seidel (1929 - 2007) Seine besondere Liebe galt Baruch Spinoza…

Helmut Walter Seidel was Professor für Philosophie an der Universität Leipzig und Leiter des dortigen Fachbereichs Geschichte der Philosophie [cf. Junius]; hij was ein deutscher marxistischer Philosoph [de.wiki].

Dit is de enige foto die van hem op internet te vinden is (en wel hier). Correctie: dat was zo tot ik vandaag tijdens het maken van dit blog de boekomslag aantrof van het boek dat van Seidels Habilitationsschrift uit 1966 is gemaakt (zie onder) 

Ik kom met een blog over hem in eerste instantie daar hij schreef

• Helmut Seidel, Baruch de Spinoza zur Einführung. Hamburg, Junus, 1994, 2007

Editie 2007

In een In Memoriam “Zum Tode des Philosophen Helmut Seidel” werd geschreven:

Seine besondere Liebe galt Baruch Spinoza und Johann Gottlieb Fichte. Seidel trat mit Beiträgen auf internationalen Tagungen hervor. 1992 organisierte er gemeinsam mit der Internationalen-Spinoza-Gesellschaft deren Tagung in Leipzig. [cf.]

Colloque international « Deleuze/Spinoza – des devenirs politiques »

Colloque international « Deleuze/Spinoza – des devenirs politiques », jeudi 9 novembre 2017, Université Paris Nanterre [cf. en cf.]. Ze houden op die sites de afbeelding erg klein. Hier iets groter, zodat duidelijk te zien is dat Spinoza enigszins verbaasd de gedreven uitleg van Deleuze volgt...

Egon Friedell (1878 - 1938) Spinoza steht als ein Unikum in seiner Zeit, ja in der ganzen Menschheit

Egon Friedell, het derde kind van een joodse zijde-fabrikant, was een vooraanstaande Oostenrijkse filosoof, historicus, journalist, schrijver, acteur, cabaretier en theatercriticus - wel beschreven als een uomo universale.

Er is veel over de man te vinden [cf. de.wiki]. Bernhard Viel schreef: Egon Friedell. Der geniale Dilettant. Ik houd het hierbij. In dit blog wil ik de passage over Spinoza overnemen die hij schreef in zijn vele malen herdrukte grote project:

Egon Friedell, Kulturgeschichte der Neuzeit, [oorspr. in drei Bänden 1927–1931 bij Beck in München] Reprint Band 1. Zweites Buch, Barock und Rokoko, Erstes Kpitel, Die Ouveture der Barocke. Jazzybee Verlag, 2016, p. 379 – books.google - Gutenberg.
Ik kies hier de slotalinea's van een 6-pagina's tellende tekst over Spinoza [vanaf p. 373 te lezen bij books.google]. Een pagina eerder noemde hij Spinoza, vielleicht der merkwürdigste Denker, der je gelebt hat." [zie daarvoor deze andere uitgave bij books.google]

 

Peter Handke: “Spinoza ist das neuzeitliche Evangelium.”

In: Am Felsfenster morgens, [Handkes viertes Journal], p. 37

Geciteerd in Urich von Bülow, “Raum Zeit Sprache. Peter Handke liest Martin Heidegger,” in: Anna Kinder (Hrsg.), Peter Handke: Stationen, Orte, Positionen. Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2014, 111 – books.google

Een kort overzichtje n.a.v. een verslagje van Bettina Schulte dat vandaag in de Badische Zeitung verscheen: "Ich will was geben. Ich will was überliefern" - Peter Handke sprach in Marbach über seine Notizbücher. Citaat

Handke sagt an diesem Abend viele Sätze leichthin, die ins Zentrum seines Schreibens weisen. Literatur ist Literatur und nichts außerdem zum Beispiel. Oder: "Ohne philosophisches Denken kann man kein Gedicht schreiben." Handke selbst setzt sich seitenlang mit Spinoza auseinander – aber auch mit alten slowenischen Wörterbüchern.
Handke is dus nog steeds met Spinoza bezig, zoals jaren terug. Zie

Ulrich von Bülow

“The Philosopher’s Stone?”: Peter Handkes Spinoza-Lektüren in den Jahren 1980 und 1983

Als Peter Handke sich um 1980 der Klassik zuwandte, studierte er — wie ehedem Goethe — intensiv die Philosophie von Baruch de Spinoza. Seine Lektüren der Ethik in den Jahren 1980 und 1983 lassen sich anhand seiner größtenteils unveröffentlichten Notizbücher detailliert nachvollziehen. Handke folgt Spinozas Apotheose der räumlichen Außenwelt (deus sive natura), er übernimmt die Thesen von der Körperhaftigkeit der Vorstellungen und der prästabilierten Korrespondenz von Wort und Ding. Im Mittelpunkt seiner eingehenden Beschäftigung mit Spinozas Affektenlehre steht die Theorie der Freude. Doch während Spinoza seine Lehrsätze rational zu beweisen sucht, tritt bei Handke an die Stelle folgernder Erkenntnis programmatisch die assoziierende Einbildungskraft. Die textnahe Rekonstruktion seiner folgenreichen Auseinandersetzung mit Spinoza bezieht Handkes Erzählwerk dort ein, wo der Philosoph ausdrücklich erwähnt wird. [Cf.] Abstract van Hoofdstuk in:

Paul Michael Lützeler / Erin McGlothlin / Jennifer Kapczynski (eds.),  Gegenwartsliteratur. Ein germanistisches Jahrbuch, 12/2013, Schwerpunkt: Peter Handke cf. stauffenburg.de]

Albert Meier, „Auf der Hochebene des Philosophen. Spinoza in Peter Handkes ,Lehre der Sainte-Victoire's. In: Zwischen den Wissenschaften. Beitrage zur deutsche Literaturgeschichle. Bernhard Gajek zum 65. Geburtstag. Hg. v. Gerhard Hahn u. Ernst Weber. Regensburg 1994. S. 145-150.

Gunter Schäble über Peter Handke: „Die Lehre der Sainte-Victoire“ in DER SPIEGEL 50/1980

Foto van site: Peter Handke is the winner of the 2014 International Ibsen Award.

Er is behoefte aan een Nederlands Spinoza Woordenboek

Van Maarten van Buuren zou volgend jaar verschijnen Spinoza in vijftig sleuteltermen. Henk Keizer heeft al een paar maal uitgesproken wel iets te verwachten van het ‘project van Van Buuren,’ zoals in reactie op dit blog: “We mogen wat verwachten van zijn analyse van sleutelbegrippen op basis van een systematische inventarisatie van het gebruik van termen. Die onderneming heeft haast per definitie wetenschappelijke pretentie. Het is een aanpak die de Spinozastudie vooruit kan helpen. Het is het soort analyse dat mij aanspreekt. Het kan leiden tot nieuwe inzichten (in een wervingsfolder was daar al sprake van)en kan ook een belangrijke steun zijn bij het maken van vertalingen. Het zal een grote aanwinst zijn om die informatie handzaam bij elkaar te hebben. Maar onze verwachtingen mogen ook weer niet te hooggespannen zijn. Het zijn wel erg veel sleutelbegrippen waarin in korte tijd al die informatie over is verzameld. Wat ook voorzichtig maakt is dat deze analyses niet hebben geleid tot goede vertalingen van de definities van de basiseenheden van Spinoza's systeem.

Er was al eens een internationale uitgave aangekondigd. Hoe zou het staan met de Historical Dictionary of Spinoza and Spinozism? Nooit meer iets van gehoord. Zou in 2013 verschijnen (cf. blog of type die titel maar in Google en zie de aanbiedingen).

Wel verscheen eerder van Charles Ramond

Dictionnaire Spinoza (2007) [cf. Editions Ellipses] Cf. Inhoudsopgave [PDF]. Het was de opvolger van het eerder verschenen Le vocabulaire de Spinoza (1999) van Charles Ramond [cf. Editions Ellipses], maar volgens deze recente tweet van de uitgever zouden ze allebei nog verkrijgbaar zijn.