Veel #Spinoza in recent boek over oneindigheid in de vroegmoderne filosofie

 Recent verscheen

 

Ohad Nachtomy and Reed Winegar (eds.), Infinity in Early Modern Philosophy. Springer, 2018, 211pp. cf. books.google

Het werd vandaag besproken op NDPR.

NDPR-review van Justin Steinberg's #Spinoza's Political Psychology

Deze week op NDPR het review van Michael LeBuffe van
Justin Steinberg, Spinoza's Political Psychology: The Taming of Fortune and Fear, Cambridge University Press, 2018, 235pp.

Ik kondigde de komst van het boek aan in het blog van 1 juli 2018; het verscheen in december 2018.

De eerste alinea van LeBuffe's bespreking luidt:
"This ambitious, successful book presents an interpretation of Spinoza's views on politics as they occur, principally, in the Ethics, the Theological-Political Treatise (TTP) and the Political Treatise (TP). Among recent books on Spinoza, Justin Steinberg's is notable for taking as its topic Spinoza's politics in general, rather than some particular work. It is also notable for the breadth of Steinberg's scholarship. Steinberg frequently refers to works that influenced Spinoza; to relevant historical events; to a broad range of scholarship on Spinoza in English and French; and to contemporary philosophy and political theory. This breadth enriches the book's argument and promises to make the work accessible and engaging for many different sorts of readers.

A.M. Klein (1909 - 1972) schreef ook ‘t gedicht #Spinoza: On Man, on the Rainbow

A.M. [Abraham Moses] Klein, de Canadese dichter en schrijver, over wie ik op 20-10-2009 het blog had » Spinoza-gedichten 'Out of the Pulver and the Polished Lens' «, hoewel dat ook als één groot gedicht kan worden gezien, bestaande uit meerdere coupletten of verzen, schreef omstreeks 1953/1955 nóg een gedicht over Spinoza, zo ontdekte ik in het boek

A. M. Klein, Complete Poems, Part 1: Original Poems, 1926-1934; Part 2: Original Poems, 1937-1955; and Poetry Translations. Edited by Zailig Pollock. University of Toronto Press, 1990 – books.google geeft ten onrechte niet aan dat het beide delen geeft.

Het boek geeft uitvoerige toelichtingen op het gedicht uit 1931 “Out of the Pulver and the Polished Lens” én laat ook het volgende gedicht zien

Vice-president China bezocht vandaag Spinozahuis Rijnsburg - #Spinoza

Sinds ruim een week luidt het laatste nieuwsbericht op de website van Het Spinozahuis: "Door omstandigheden is het Spinoza museum op woensdag 29 mei gesloten." Sinds dit bericht en deze fraaie foto vandaag in Katwijk Actueel, kennen we die "omstandigheden"...

Samuel Alexander's #Spinoza and Time (1921) na honderd jaar in 't Turks vertaald

Joseph Sattler (1867-1931) maakte ook een #Spinoza-ets

Joseph Sattler,
uitsnede uit foto uit ca.1910

De Duitse schilder, maker van boekillustraties, illustrator in art nouveau stijl, werd als een van de leidende pioniers van de Art Nouveau gezien. Als freelance artist maakte hij posters en andere illustraties; hij werd vooral bekend van zijn illustraties in het tijdschrift Pan [*) zie onder, cf. en cf. wiki]. Ook was hij Professeur à l'École des arts décoratifs de Strasbourg [cf.]

Lemma Sattler, Joseph

in: Bruno Jahn (Hrsg.), Die deutschsprachige Presse:
Ein biographisch-bibliographisches Handbuch.

[2 Banden] München: K.G. Sauer, 2005;

[reprint in 1 Bd] Walter de Gruyter, 2011, p. 912

cf. books.google

Sattler maakte deze Spinoza-ets, zo bleek mij uit het boekje van Miriam van Reijen dat ik zaterdag 25 mei 2019 besprak. Het miniatuurboekje bevat ruim 70 illustraties over en i.v.m. Spinoza, waarvan de meeste - op een enkele postzegel en een sigarenbandje na - mij al bekend waren, én op deze na, waarvan ik graag een scan naar internet breng.

Boek over #Spinoza van de Turkse dichter en filosoof Kenan Sarıalioğlu

Nieuw boekje over #Spinoza, zijn leven en denken

Afgelopen zaterdag had ik een blog over het recente boekje van
Miriam van Reijen, Benedictus de Spinoza; 1632 - 1677. Een vrije denker. Bekking & Blitz [Miniaturenreeks: Deel 65], 2019 - 144 pagina's.
Ruim in kleur geïllustreerd; hardcover, ingenaaid en gebonden met rood linnen rug; voorzien van een leeslintje; formaat 16,5 x 14 cm; prijs slechts €9,90

Ik vond het echt "een kroonjuweeltje – Spinoza meer dan waardig." Maar het blog drong niet door tot #Spinoza. Waarom niet, begrijp ik niet, maar ik vind dat het nieuwtje verder verspreid mag worden. Vandaar dat ik deze nieuwe poging doe om het alsnog daar te krijgen.  Ik verwijs dus naar dat blog.

Toevoeging 15:15 uur: de opzet is gelukt: dit blog is doorgedrongen tot de twitterpagina #Spinoza

Christoph Wittich (1625-1687) en zijn Anti-#Spinoza

[Enigszins tot mijn verbazing merk ik dat ik nooit eerder een blog aan deze Wittich heb gewijd.]

Wittichius was een in Silezië geboren en vooral in Nederland werkzame theoloog. Hij studeerde in Bremen, Groningen en Leiden en gaf les in theologie, wiskunde en het Hebreeuws in Herborn (1651-53), Duisburg (1653-55), Nijmegen (1655-71) en Leiden (1671-87). [nl.Wikipedia]

“Vanaf het midden van de 17^e eeuw zou hij in een reeks van veelgeciteerde publicaties de precieze verhouding tussen filosofie en theologie aan de orde blijven stellen. In 1653 – Wittich was toen al verhuisd van Herborn naar Duisberg – verschenen in Amsterdam zijn Dissertationes duae, over het gebruik en misbruik van de bijbel in de natuurfilosofie’ en over ‘de beweging van de aarde’. Nadat verschillende voetianen dit werk hadden aangevallen, kwam in 1656 een vervolg uit, De stylo Scriptturae, dat opnieuw zwaar onder vuur kwam te liggen. Drie jaar later verscheen in Nijmegen zijn Consensus veritas in Scriptura divina et infallibili revelatae cum veritate philosophica a Renato delecta, waarna hij in 1671 in Leiden nog de Theologia pacifica publiceerde. Wittichius vertolkte waarschijnlijk het standpunt van de meerderheid der Nederlandse cartesianen.” [Willem Frijhoff en Marijke Spies, 1650. Bevochten eendracht. Den Haag: SDU, 1999, p. 311-12]

Postuum verscheen zijn

Christoph Wittich, Anti-Spinoza sive Examen Ethices Benedicti de Spinoza, et commentarius de Deus et ejus attributis. Amsterdam, 1690
Dit werd in het Nederlands vertaald als

Christoph Wittich, Ondersoek van de zede-konst van Benedictus de Spinoza, en een Verhandelinge van God en desselfs eigenschappen. J. en G.J. van Waesberg, 1695 - 576 pagina's

Het boek kwam de cartesianen die zich almaar meer moesten verdedigen tegen de – vooral voetiaanse - aanklacht dat zij atheïsten, ja Spinozisten waren, zeer goed uit. Er werd dus vaak naar verwezen.
Henri Krop die het op meerdere plaatsen in zijn Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland (2014) over Wittich heeft, wijst er in § 3.4  op p. 213 op dat het "de meest omvangrijke analyse van de Ethica uit de zeventiende eeuw" is. Ik verwijs verder naar die informatieve paragraaf.

#Spinoza-tekening bij maand van de geschiedenis in Arnhem in 2016

Deze tekening werd geplaatst bij artikel van 9 oktober 2016 over de Maand van de geschiedenis in Arnhem [cf. en cf.], zonder dat de maker ervan genoemd  werd. Ik kwam hem onlangs tegen en wil de tekening hier alsnog bewaren.

Nieuw boekje van Miriam van Reijen over #Spinoza: een pronkjuweeltje!

Donderdag ontving ik een enveloppe van Theo van der Werf met daarin - hoe 'n verrassend cadeautje - dit boekje:

Miriam van Reijen, Benedictus de Spinoza; 1632 - 1677. Een vrije denker. Bekking & Blitz [Miniaturenreeks: Deel 65], 2019 - 144 pagina's.

Ruim in kleur geïllustreerd; hardcover, ingenaaid en gebonden met rood linnen rug; voorzien van een leeslintje; formaat 16,5 x 14 cm; prijs slechts €9,90

Echt een kroonjuweeltje – Spinoza meer dan waardig.

HOVO aan de VU met cursus over #Spinoza's TTP

#Spinoza op "family guy style cartoons"

Jaaropleiding Grote denkers van The School of Life - uiteraard ook over #Spinoza

University of Helsinki: 6th Finnish-Hungarian Seminar in Early Modern Philosophy - o.a. over #Spinoza

Het 5e seminar was in Boedapest, het 6e in Helsinki

Beluister Steven Nadler’s lezingen over #Spinoza & Menasseh ben Israel

In een reactie op 19 mei 2019 op het blog van 12 mei 2019: "Els van Swol over de cursus van Steven Nadler over Spinoza's Ethica die zij volgt," schreef ik:
"Op 21 mei gaat Nadler in Pisa spreken over "Spinoza’s Ethics as a Theological-Political Treatise" - intrigerende titel. Ik ben benieuwd of iets daarvan ook in deze cursus in Amsterdam doordringt."

En zie, de lectures die Steven Nadler eergisteren en gisteren, op 20 en 21 mei, gaf aan de Scuola Normale Superiore in Pisa in ‘t Seminari della Classe di Lettere e Filosofia - 20 maggio 2019 - Spinoza and Menasseh ben Israel: Facts and Fictions; 21 maggio 2019 - Spinoza’s Ethics as a Theological-Political Treatise - werden gisteren direct gepubliceerd op Youtube. Zeer heldere lezingen en heel duidelijke opnamen.  [Waarom gebeurt zoiets nooit eens in Nederland?!] Het is wel een hele zit: bij elkaar, inclusief inleidingen en FAQ's, duren de sessies bijna drie uur. De tweede dag begint 1:17:00  

Albert Einstein over "unseres Meisters Spinoza" - Einstein's God & #Spinoza’s God

Einstein: ”I believe in Spinoza's God who reveals Himself in the orderly harmony of what exists, not in a God who concerns himself with fates and actions of Human beings." [NYT, 25 April 1929, p. 60]

Uiteraard had ik blogs over Einstein & Spinoza – tamelijk veel blogs zelfs:

Op  01-04-2008 Spinoza op internetfora - over Spinoza’s God [en Einstein] - 31-08-2008 over Einsteins gedicht over Spinoza [cf.] - 03-11-2008 Einstein's belief on (Spinoza's) God - 19-07-2010 Einstein was weg van Spinoza - 23-08-2010 Einsteins (±Spinoza's) Gods- en religieopvatting werd almaar duidelijker - 17-12-2010 Einstein’s introductie op "Spinoza. Portrait of a Spiritual Hero" van schoonzoon Rudolf Kayser - 12-12-2010 Einstein beval lezing van de Ethica iedereen aan - 24-05-2011 Siegfried Hessing, Einstein & Spinoza - 13-11-2011 Vond Spinoza net als Einstein "dass die Natur schön und harmonisch ist?" - 09-10-2012 Albert Einstein over "unser wunderbarer Spinoza" -  01-11-2012 Spinoza en Einstein niet in de hemel, wel in 'Not in the Heavens' - 15-04-2014 Hoe moeilijk is toch Einstein's Spinoza's God te begrijpen en beschrijven - 01-08-2016 Robyn Arianrhod vergat Spinoza… [n.a.v. Robyn Arianrhod's 2003 boek Einstein’s Heroes]

Omdat ik bij mijn dagelijkse speurtochten op internet zo ongeveer wel minstens elke week een blog of video over Einstein’s God tegenkwam, heb ik jaren geleden besloten daar niet meer naar te verwijzen; vooral daar het altijd weer over dezelfde teksten gaat en er zelden iets nieuws tussen zit. Vandaar dat op dit medio 2017 begonnen nieuwe blog nog slechts deze twee blogs te vinden zijn:

9 oktober 2018 Brief waarin Einstein in 1954 schreef "wie wohl zuerst unser wunderbarer Spinoza mit aller Schärfe erkennt hat" weer onder de hamer - 4 december 2018 Vandaag wordt bij Christie’s in New York Einsteins befaamde “God Letter” geveild – waarin hij ook verwijst naar Spinoza [Bief werd verkocht voor $ 2.892.500!]

Dat ik nu toch met dit blog kom heeft te maken met een mail die ik vorige week van Adèle Meijer kreeg, waarin ze schreef: "Op Quora, een wetenschappelijk discussieforum, kwam ik dit tegen: https://www.quora.com/Did-Einstein-believe-in-God .
Leuk toch?"
Naar aanleiding daarvan breng ik hier, na voorgaand overzicht van eerdere blogs,  drie 'paragrafen':   

Vertaling Lenoir's "Le Miracle #Spinoza" NIET uitgegeven door uitgeverij Ten Have

  Het blog van 3 februari 2018 luidde (behoorlijk voorbarig, naar achteraf blijkt): "De vertaling van Frédéric Lenoir's "Le Miracle Spinoza" zal het eerste boek over Spinoza worden bij uitgeverij Ten Have."
Dat dacht ik toen, daar tot dan toe (ongeveer) al Lenoir's werk bij Ten Have in vertaling werd uitgegeven. Vandaag ontving ik het volgende antwoord van iemand van 'Marketing en Promotie Ten Have' op mijn navraag: "Een Nederlandse uitgave van ‘Le Miracle Spinoza’ gaan wij helaas niet uitgeven." Wat daarvoor het motief is en waar dat "helaas" op slaat, wordt niet duidelijk, maar dit feit wil ik hier even doorgeven.

4 en 5 juni 2019 in Lyon: workshop over #Spinoza en de politiek van de menigte

PDF Programma

Nieuw werk van Emo Verkerk over #Spinoza

In het blog van 15-11-2014: “Emo Verkerk's Spinoza's” bracht ik alle Spinoza-kunst bijeen, die ik tot dan toe van hem had kunnen vinden. Best aardig wat. Ook nam ik enige informatie over van zijn website, waarin hij mededelingen deed over wat Spinoza voor hem betekende. Die website bestaat niet meer – mooi dus dat ik dat daar bewaard heb.

Dit jaar kwam hij met nieuwe Spinoza’s.

Van 9 maart tot 6 april 2019 was er een tentoonstelling met werk van Emo Verkerk in Willem Baars Projects aan de Hoogte Kadijk in Amsterdam, getiteld american dream, met daarin o.a. de twee volgende werken:

 Emo Verkerk – Spinoza (steunbeertjes), 2019,
primer, oil on canvas, 50x40cm [cf.]

Emo Verkerk – Spinoza en Descartes
100x70cm Grondverf, olieverf op doek

Beide op Willem Baars Projects - Emo Verkerk – American Dream [cf.]

De eerste 150 Volumes in de Brill's Studies in Intellectual History, waaronder een aantal over #Spinoza, staan open source online

 

 Zo zag de redatie er de eerste jaren uit

Een instelling kan voor €9,616 toegang krijgen tot Brill's Studies in Intellectual History. Inmiddels is de serie aanbelandt bij Volume 306 en is al geruime tijd Han van Ruler de hoofdredacteur. Recent ontdekte ik dat de eerste 150 Volumes (de eerste helft dus), open toegankelijk op archive.org geplaatst zijn. Daar de boeken niet echt eenvoudig te vinden zijn, bied ik hier een voor dit Spinoza-blog relevante selectie aan, waarbij ik onder het bovenste deel van de titelpagina de inhoud heb gezet. Als je op de afbeelding klikt, kom je direct bij het betreffende werk op archive.org.

29 mei 2019 lezing over #Spinoza door Dr. Jos Scheren in de Zaanse Vrijmetselaarsloge Anna Paulowna

National Geographic Historia heeft artikel over Herman Boerhaave die door gesprek over #Spinoza geen dominee kon worden en daarom dokter werd

We lezen: "In 1693 promoveerde Boerhaave in Harderwijk in de geneeskunde – op het belang van de ontlasting bij het stellen van diagnoses. Toch aarzelde Boerhaave om ook daadwerkelijk als arts aan de slag te gaan. Uit respect voor zijn vader voelde hij zich verplicht predikant te worden. Een gelukkig voorval hielp hem van deze zelfopgelegde beperking af. Op een reis in een trekschuit raakte hij verwikkeld in een discussie over Spinoza, waarmee hij de verdenking op zich wierp een aanhanger te zijn van deze als atheïst beschouwde filosoof. Dat maakte een theologische carrière onmogelijk."

Wim Klever beschouwt dit in zijn Boerhave 'Sequax Spinozae' ['volgeling van Spinoza', 2006] als een mythe: "Indien Boerhaave toentertijd een kerkelijke bediening als zijn levensroeping zag, waarom legde hij zich dan na zijn theologiestudie toe op geneeskunde en gaf hij zich moeite om daarin het doctoraat te verwerven? Neen, het gerucht van Boerhaave's spinozistische neigingen kan natuurlijk niet enkel teruggaan op zijn nuchtere vraagstelling in de trekschuit, in acht genomen dat hij drie jaren eerder Spinoza officieel had bestreden. De verdenking van zijn verborgen 'spinozisme' moet wel teruggaan op enige reële sympathie, een sympathie die hij gemakkelijker als arts dan als predikant zou kunnen beleven." [p. 16]

Irvin Yalom's The #Spinoza Problem pas in 2019 in het Macedonisch vertaald

Recensie van Willem Meijer van Franz Erhardt, Die Philosophie des #Spinoza im Lichte der Kritik

In vervolg op het vorige blog over Franz Erhardt (1864 - 1930) en zijn boek Die Philosophie des Spinoza im Lichte der Kritik [Leipzig: Reisland, 1908], en het daarop volgende blog met de recensie van Stanislaus von Dunin-Borkowski uit 1909, geef ik in dit blog aandacht aan de lange tweedelige recensie die dr. Willem Meijer over dit boek publiceerde:

Dr. Willem Meijer, Bestrijding van Professor Erhardt's kritiek over de philosophie van Spinoza. In: Tijdschrift voor wijsbegeerte, Vol 3, 1909: I, 371 - 398 [archive.org]; II, 401 – 431 [archive.org]

Om diverse redenen vond ik het interessant kennis te nemen van deze lange bespreking. Duidelijk wordt hoe verschillende interpretaties van Spinoza tegenover elkaar staan en hoe de filosofie van Spinoza niet te verzoenen is met die van Kant. Ook wordt duidelijk dat Meijer van een subjectieve lezing van de attributen uitging en dat hij niet in de gaten had dat Spinoza 1/17s contra-faktisch bedoelde en dus niet van mening was dat het verstand van God met dat van de mensen van elkaar verschilde als het sterrenbeeld Hond e de blaffende hond!

Aanvankelijk had ik in dit blog het eerste deel naar binnen willen halen en in een volgend blog het tweede deel, maar ook daarvoor is de bespreking veel te lang. Om de geïnteresseerde bezoeker van dit blog die de tekst wellicht graag wil printen, behulpzaam te zijn, heb ik 't PDF van deel I, resp. 't PDF van deel II apart op internet gebracht

 

 

 

Spinoza-blogger feliciteert Oberto Marrama met zijn cum laude promoveren op #Spinoza

Recensie van Stanislaus von Dunin-Borkowski van Franz Erhardt, Die Philosophie des #Spinoza im Lichte der Kritik

Despinoza ist eben ein Rätsel, das nicht glatt zu lösen ist.
[Stanislaus von Dunin-Borkowski, in onderstaande recensie, p. 209]

In vervolg op het vorige blog over Franz Erhardt (1864 - 1930) en zijn boek Die Philosophie des Spinoza im Lichte der Kritik [Leipzig: Reisland, 1908], breng ik in dit blog de interessante recensie van Stanislaus von Dunin-Borkowski die verscheen in: Philosophisches Jahrbuch 22 (1909), 204-212 [cf. PDF]. Daar het een fraai tijdsbeeld geeft en m.i. ook veel duidelijk maakt over Dunin-Borkowski, breng ik hier deze bespreking.

Franz Erhardt (1864 - 1930) bekritiseerde #Spinoza vanuit het neo-kantianisme

Franz Bruno Erhardt was een Duits filosoof, professor aan de universiteit van Rostock. Als zoon van een Luthers-Evangelisch priester leek hij voorbestemd tot een theologische loopbaan, maar van 1884-88 studeerde hij filosofie en geschiedenis aan de universiteiten van Jena, Heidelberg en Berlijn. Hij promoveerde tot dr. in de filosofie in Jena bij Otto Liebmann op een dissertatie over de Kritik der Kantischen Antinomienlehre. Zijn Habiltation aldaar in 1891 betrof een studie over Satz vom Grunde als Prinzip des Schließens. Vervolgens legde hij het Lehramtsexamen af, gaf les aan de gymnasia van Weimar en Jena; in de laatste plaats was hij van 1891-1898 privaatdocent en onbezoldigd buitengewoon hoogleraar. Vanaf 1898 tot zijn emeritaat was hij gewoon hoogleraar aan de universiteit van Rostock. Tweemaal werd hij decaan van de filosofische faculteit en in 1911/12 rector van de universiteit.
Inhaltlich befasste er sich mit dem Neukantianismus sowie Spinoza, mit dem er eine Wiederbelebung der Metaphysik gegen die Marburger Schule versuchte. 1929 wurde er aus gesundheitlichen Gründen beurlaubt.  [Cf. de.Wikipedia]. Naast andere werken, waarvoor ik naar Wikipedia verwijs, schreef hij twee werken over Spinoza:

▪ Franz Erhardt, Die Philosophie des Spinoza im Lichte der Kritik. Leipzig: Reisland, 1908. - VII, I, 502 pp. [het werd meermalen naar archive.org gebracht: 1, 2 en 3]

Uitvoerig besproken werd het boek door:

Dr. Willem Meijer, Bestrijding van Professor Erhardt's kritiek over de philosophie van Spinoza. In: Tijdschrift voor wijsbegeerte, Vol 3, 1909: I, 371 - 398; II, 401 – 431 - in een volgend blog geef ik meer aandacht aan deze recensie.

Ook van Stanislaus von Dunin-Borkowski verscheen datzelfde jaar een uitgebreide recensie in: Philosophisches Jahrbuch 22 (1909), 204-212 [dit tijdschrift is grotendeels gedigitaliseerd –cf. PDF]. Daar het een fraai tijdsbeeld geeft en m.i. ook veel duidelijk maakt over Dunin-Borkowski breng ik deze bespreking in het volgende blog.

Clare Carlisle's editie van George Eliot’s vertaling van #Spinoza’s Ethica op komst

Zoals bekend maakte de Engelse schrijfster George Eliot een vertaling van Spinoza’s Ethica. Het zou de eerste vertaling in het Engels geweest zijn, ware het niet dat die in haar tijd nooit werd uitgegeven. Wel verscheen hij ruim een eeuw later bij de Universiteit van Salzburg in Oostenrijk:

Benedict de Spinoza, Ethics. Translated by George Eliot. Edited by  Thomas Degan. Salzburg: Institut für Anglistik und Amerikanistik, 1981.

In het blog van 26 oktober 2018 over ”George Eliot’s #Spinoza,” dat o.a. over Clare Carlisle ging, stelde ik al vast: “Het ziet er dus naar uit dat er een nieuwe uitgave van deze eerste Engelse vertaling van de Ethica door George Eliot op komst is.”

En inderdaad gaat dit jaar, waarschijnlijk in november (volgens Amazon), bij Princeton University Press verschijnen:

Spinoza's Ethics. Translated by George Eliot. Edited by Clare Carlisle. Princeton University Press, to be published: 10/12/2019 - 384 Pages. [cf. Waterstones – ook als paperback]

Jeroen Bartels verzint een eigen leer van #Spinoza

Zoals aangekondigd in het blog van 12 mei, zou ik nog apart terugkomen op het boekje

 

Nr. 115 Jeroen Bartels, ‘Over de macht van het verstand’ – De rol van de remedies in het vijfde deel van Spinoza’s Ethica

Een foutje van de uitgever is, dat verzuimd is op de eerste tekstpagina te vermelden dat het de uitwerking betreft van de rede die Jeroen Bartels gaf tijdens de algemene ledenvergadering van 26 mei 1968 te Rijnsburg.

Jeroen Bartels bracht een grotendeels treffende weergave, een goede samenvatting van Spinoza’s opzet met zijn Ethica. Over het begrip vrijheid bij Spinoza bijvoorbeeld, gaf hij nu een passender uitleg dan hij deed in een lezing op de Spinoza-dag 2008 in Paradiso, waarover ik toen in een blog commentaar moest geven. Met behulp van De Dijn maakt hij het onderscheid duidelijk tussen de dictamina rationis van het 4^e deel en de remedia van het 5^e deel van de Ethica en werkt hij toe naar zijn interessante §5. Een radicale verandering van perspectief. Dat alles maakt zijn tekst interessant. Ik ga voorbij aan het gegeven dat hij, m.i. volkomen onnodig, op vele plaatsen ‘God’ gelijkstelt met de “oneindige energie”, en citeer een tweetal heldere passages:

Uit § 5
Het gaat bij dit inzicht dus om het onmiddellijke zien van een wezenlijke, funderende relatie, die zich tot dan toe nog goeddeels aan het zicht onttrok, namelijk de relatie tussen een afzonderlijke modus of bestaanswijze en een oneindige wezenlijke eigenschap (attribuut) van de substantie, een inzicht dat tegelijk inzicht is in de immanentie van deze laatste oorzaak. Nu komt aan het licht dat de dragende grond en blijvende bron van ons in tijd en ruimte zich voltrekkende bestaan, in interactie met de gehele voortgebrachte natuur, de oneindige ‘voortbrengende natuur’ is van de substantie. Het laatste deel van de Ethica sluit met deze gedachte zo weer aan bij de eerder genoemde stelling 15 van het eerste deel: ‘Alles wat is, is in God, en niets kan zonder God bestaan of worden gedacht’. Geen enkele bestaansvorm kan derhalve zonder God of de substantie bestaan. In het vijfde deel, in stellingen 14 en 15, keert dezelfde gedachte terug, maar nu als een inzicht dat mensen zelf na een lange odyssee hebben verworven op het moment dat hun verstand, zoals de titel van het vijfde boek luidt, zijn aanvankelijke onmacht heeft overwonnen en zich tot een reële eigen macht heeft ontwikkeld.” [p. 19]

Naast #Spinoza-restaurants komt er nu ook een Ethica-restaurant in Den Haag

Je gelooft je ogen niet...: "De filosofie van Spinoza die hij beschreef in zijn boek ‘de Ethica’ sluit aan bij de filosofie van ons restaurant.'

RUG 15 mei 2019: Workshop #Spinoza and Spinozism: Then and Now

Ik had hierover al eerder een bericht in het blog van 15 april, maar herhaal hier nog graag even:

31 mei 2019 lezing Henri Krop in De Embassy of the Free Mind over: #Spinoza en de vrijheid om te filosoferen

Benedictus de Spinoza. Portret toegevoegd aan een kopie van 'De nagelate schriften'. [Amsterdam 1677]
nu in bezit van de Bibliotheca Philosophica Hermetica.

VHS Spinoza-zomerweek 2019 over #Spinoza en het ecologische denken

Vandaag werd op de website van de ver. Het Spinozahuis de nadere informatie bekend gemaakt over de SPINOZA ZOMERWEEK die van 22 t/m 26 juli 2019 in Cultuurhotel Woodbrooke Barchem zal worden gehouden. Zoals al uit het blog van 4 januari 2019 bleek, is het “Thema VHS Spinoza-zomerweek 2019: Spinoza en het ecologische denken.” We lezen:

Spinoza en het ecologische denken

Het denken van Spinoza keert zich tegen de gedachte van het antropocentrisme, namelijk dat de mens het centrum is van de werkelijkheid ofwel de natuur. De mens is volgens Spinoza geen rijk binnen het rijk van de natuur, maar zowel voortgekomen uit de Natuur (Natura naturans) alsook deel van de Natuur (Natura naturata). Het menselijk bestaan is dan ook verbonden met alle andere vormen van bestaan in de natuur. Met deze gedachte lijkt Spinoza’s filosofie goed aan te sluiten bij het moderne ecologische denken dat bijvoorbeeld door de dreigende gevolgen van de klimaatverandering aan urgentie wint. In het verleden hebben meerdere auteurs, zoals onder meer Arne Naess (een van de grondleggers van de deep ecology movement) en Kees Schuyt (zie Mededelingen vanwege het Spinozahuis, nr. 67 en 68) al gewezen op deze verwantschap tussen Spinoza’s filosofie en het ecologische denken. In de komende zomerweek in Barchem willen we dit thema verder uitwerken. Daarbij zullen we ook ingaan op de verschillende betekenisvarianten van het natuurbegrip van Spinoza, bijvoorbeeld in de uitdrukking Deus sive Natura (God ofwel de Natuur), Natura naturans (voortbrengende Natuur), Natura naturata (voortgebrachte natuur), menselijke natuur, de rede als het natuurlijk licht enzovoort. Ook is de vraag aan de orde tot hoever de macht van de mens kan reiken met betrekking tot (de beheersing van) de natuur. Kan de mens werkelijk meester en bezitter van de natuur worden, zoals Descartes in zijn Discours de la méthode (Vertoog over de methode) stelt, of hebben we hier te maken met een vorm van zelfoverschatting? In deze week zullen bovengenoemde thema’s worden belicht vanuit verschillende invalshoeken door kenners van Spinoza’s filosofie en denkers op ecologisch gebied.

Het PDF-programma [resp. archief].
De PDF-abstracts van de lezingen/thema-onderdelen [resp. archief]

Voor de kostprijzen: zie deze pagina op de VHS-website.

Aanmelding dient te geschieden vóór 8 juli via dit PDF aan Nanne Bloksma of via het daarin genoemde e-mailadres.

Twee nieuwe Mededelingen, nrs. 114 en 115, over #Spinoza

 

De leden van de Ver Het Spinozahuis ontvingen van de week twee nieuwe Mededelingen. Ik kreeg ze woensdag 8 mei in de bus:

Nr. 114 Henri Krop, Door Spinoza gegrepen: Abraham Johannes Cuffelers pleidooi voor het vrije denken.

Nr. 115 Jeroen Bartels, ‘Over de macht van het verstand’ – De rol van de remedies in het vijfde deel van Spinoza’s Ethica

Beide Mededelingen staan bij de VHS inmiddels genoteerd als: uitverkocht!* De deelnemers aan het symposium ter gelegenheid van de inaugurale rede van Henri Krop op 21 september 2018, kregen de betreffende Mededeling al op die dag uitgereikt. De andere leden hebben daar nog ruim een half jaar op moeten wachten. Enfin, we zijn weer bij. De uitgave met de toespraken van dat symposium moet nog komen.

*) Dit was een vergissing, zo deelde de secretaris van de VHS mij mee. Mededeling Nr. 115 van Jeroen Bartels is nog wel leverbaar. Dit is op de site aangepast.

Henri Krop springt in zijn openbare rede over Cuffeler hier en daar een beetje van de hak op de tak, maar brengt hier toch een interessant stuk over deze – volgens Stanislaus von Dunin-Borkowski – “christlicher Spinozist.” [Cf. blog] Met diens oordeel ["Trotzdem ist Cuffeler kein Spinozist im vollkommenen Sinn des Wortes. Er blieb offenbarungsgläubig. Christi Lehre gilt ihm mehr als jede philosophische Wahrheit, wenn er diese auch noch so klar mit sicherem Schluß zu ergreifen glaubt."] doet Krop niets, terwijl er toch niet zoveel auteurs over Cuffeler en zijn Spinozisme hebben geschreven.

Krop schrijft over Cuffeler: “Zijn boek [Principia Pantosophiae] wil de lezer allereerst een wetenschap van de hele werkelijkheid bieden op basis van kennis van God. De methode hoe we een dergelijk inzicht in alle dingen moeten verwerven is nar zijn mening afdoende uitgelegd door Spinoza in de Ethica.” (p. 16-17). Dit laat Krop gewoon passeren; hij geeft er geen commentaar op. Dat doe ik dan hier: Spinoza was in het geheel niet bezig met “wetenschap van de hele werkelijkheid.” Inzicht “in alle dingen” – in de gehele ‘orde der dingen’ in de natuur - was voor ons mensen volgens Spinoza eenvoudigweg niet mogelijk. Daarom komen we er niet onderuit, zoals hij in hoofdstuk 4 van de TTP betoogt, de dingen (hoewel ze noodzakelijk moeten zijn) als contingent te beschouwen.

Overigens vind ik het een informatieve tekst, die het nog eens des te merkwaardiger maakt dat het Spinozaweb Cuffeler niet onder “Personen” meldt. Ik vraag me trouwens af of er aan dat Spinozaweb nog wel eens iets wordt gewijzigd – het lijkt voor “eeuwig” een Beta-versie van de website te blijven.

In een volgend blog ga ik nader in op het boekje van Jeroen Bartels

Els van Swol over de cursus van Steven Nadler over #Spinoza's Ethica die zij volgt

Ignazio Albertini (c. 1644 – 1685) Italiaanse violist en componist uit de Midden-Barok was tijdgenoot van #Spinoza

Ze zullen elkaar niet gekend hebben. Maar als we de schitterende muziek beluisteren die Ignazio Albertini, de zeer getalenteerde violist uit Noord-Italië die merendeels in Oostenrijk als musicus werkzaam was (verder is weinig van hem bekend), componeerde,  met name zijn Sonates voor viool en basso continuo, dan geeft dat een indruk van de tijd waarin Spinoza zijn Ethica componeerde. Het doet mij denken aan Gebhardt die graag erover schreef dat Spinoza tot de Barok behoorde.

Ik heb boven de schitterende interpretatie binnengehaald van de Franse violiste Hélène Schmitt van de Sonata pour violon, orgue et théorbe No. 1 in D Minor die op Youtube werd overgenomen van de Audio CD die op 1 januari 2002 op het label Alpha verscheen.

voor de hoes is een uitsnede gemaakt van Guido Cagnacci (1601-1663), Zelfmoord van Cleopatra (1661-62),
olieverf op doek, 153 x 169 cm, Kunsthistorisches Museum, Wenen [cf.]

 

Verder horen we Jörg-Andreas Bötticher (orgel, hier, en klavecimbel op de rest van de CD); Karl-Ernst Schröder (theorbe) en David Sinclair (gamba).

Steven Nadler geeft 15 mei 2019 lezing over #Spinoza and Menasseh ben Israel - The Heretic and the Rabbi

In het blog van 1 december 2018 schreef ik al “dat prof. Steven Nadler volgend jaar de Menasseh ben Israel Chair in Jewish Studies 2019 zal bezetten. De website van het Menasseh ben Israel Instituut heeft dat gegeven nog niet, maar aangenomen mag worden dat Nadler volgend  jaar in Amsterdam minstens één openbare lezing vanuit die leerstoel zal geven.” In het blog van 15 april 2019 bracht ik al zoals ik verwacht had en wat nog eens uit het volgende herhalingsbericht van het Menasseh ben Israel Instituut blijkt:

Uilenburgersjoel, 15:00 -17:00 uur, lezing:

 Steven Nadler

Menasseh ben Israel Insititute Chair for Jewish Studies 2019

 Spinoza and Menasseh ben Israel, The Heretic and the Rabbi

 

Prof. Steven Nadler is specialist op het gebied van 17^e-eeuwse filosofie, waaronder Spinoza. Over hem schreef hij vele publicaties waaronder Rembrandt’s Jews, waarmee hij de finale van de Pulitzer prijs voor non-fictie behaalde en zijn gezaghebbende Spinoza-biografie Spinoza: A Life, waarmee hij de Koret Jewis Book Award won. Jonathan Israel schreef over zijn nieuwste boek Menasseh ben Israel; Rabbi of Amsterdam: "Fluidly written, lively, and truly excellent from every point of view, this book portrays Menasseh's role in the development of Amsterdam Jewish life and learning and in the broad context of seventeenth-century Jewish-Christian intellectual relations."

 Toegang is gratis, inschrijving mbii@jck.nl

Na afloop van de lezing zal de 15e Hartog Beem Scriptieprijs worden uitgereikt. De nominaties zijn inmiddels bekend.

Lemma van Michael LeBuffe over #Spinoza, Baruch, in: International Encyclopedia of Ethics, 2013

Michael LeBuffe bracht het door hem voor International Encyclopedia of Ethics (2013) geschreven lemma naar academia.edu.

 

Om het op te kunnen nemen in de verzameling lemma’s over Spinoza, neem ik het hier graag over in dit blog.

Joop van Egmond (1943 - 2018), Rijnsburgse kunstenaar, maakte in 1980 een ets/aquatint van #Spinoza

“Joop van Egmond (Rijnsburg, 1943-Londen, 2018) was een Nederlandse kunstenaar. Hij staat ook bekend onder de kunstenaarsnaam 'MOND'.” Dit stond ooit op de vorige maand verwijderde pagina op Wikipedia.

Op Google-cache is de oude pagina nog te lezen – daarop ook de reden waarom Wikipedia het nodig vond de pagina terug te nemen.

Uit het Leidsch Dagblad van 26 sept. 2018: “De Rijnsburgse kunstenaar Joop van Egmond is vanochtend op 74-jarige leeftijd overleden. Ernstig hersenletsel dat hij vorige week donderdag opliep nadat hij geschept werd door een busje tijdens een fietstocht van Harwich naar Londen, is hem fataal geworden.

De bekende Rijnsburger is veel geprezen om zijn praalwagenontwerpen voor de bloemencorso’s en de Leidse 3 oktober optochten, die hij jarenlang voor zijn rekening heeft genomen. Ook ontwierp hij standbeelden, maakte hij illustraties voor boeken en schilderde hij. Daarnaast was hij zijn leven lang brandweerman.”

Spinoza

Ets/aquatint

Exemplaar 8/10

Gesigneerd met 'Joop van Egmond'

1980

“Joop van Egmond (MOND) had een levenslange fascinatie voor deze filosoof en las zijn werk regelmatig.” Aldus is te lezen bij deze ets, waarvan exemplaar 8/10 te koop staat bij Mond Kunstverkoop.