Groot interview met Spinoza scholar Yitzhak Y. Melamed

In 3:AM Magazine (motto: "whatever it is, we're against it.") van gisteren, 30 december 2017, had Richard Marshall een uitgebreid interview met Yitzhak Melamed onder de titel: "Spinoza’s Metaphysics and His Relationship To Hegel and the German Idealists"

[Toevoeging 24 aug. 2019. Inmiddels is dit interview bij 3AM Magazine niet meer te vinden. Maar Yitzhak Melamed heeft het ook naar zijn academia.edu-pagina gebracht. Daar is het nog te vinden]

Het is op veel plaatsen een nogal specialistisch verhaal van soms hoog abstractieniveau, maar je komt ook een en ander te weten over Melamed zelf, zijn Spinoza-uitleg vooral over de oneindige modi, en veel over zijn huidige studie over de Spinoza-interesse van de Duitse idealisten.

Zoals steeds loopt het interview tenslotte uit op vijf boeken die Yitzhak Melamed in hoge mate intrigeren. M.b.t. Spinoza zijn dat de boeken van Gueroult en Spinoza van Michael Della Rocca. Hij zegt een paar interessante dingen over Della Rocca, bij wie hij studeerde en die zijn promotor was.

Het interview was kennelijk geen aanleiding om nog eens een nieuwe foto te maken, zodat hij wordt gepresenteerd door een foto die dat al vele jaren doet (b.v. op  zijn pagina bij de Johns Hopkins University en op zijn pagina bij academia.edu) – zo blijf je altijd jong.

 

Volgend jaar boek van Ton de Kok over De God van Spinoza

Gaat Ton de Kok van zijn tweeluik een drieluik maken?

In 2013 verscheen Wat is God, filosofen en schrijvers op zoek.

In januari 2017 volgde Wat is God, wetenschappers en kunstenaars op zoek. Voor volgend jaar is aangekondigd:

Ton de Kok, God voor niet-gelovigen - De God van Spinoza. Bussum: Uitgeverij Thoth, april 2018 - 128 pagina's - €14,95

Nee, dit wordt geen deel van een drieluik. In de voorjaarsprospectus schrijft de uitgever Thoth: “ Hij legt de lezer in lichtvoetige stijl uit hoe Spinoza tot een rationeel godsbeeld kwam en wat zijn 'God' voor ons levensgeluk kan betekenen. De God van Spinoza valt samen met de natuur en wij mensen zijn een tijdelijke verschijningsvorm van God Natuur. Spinoza maakt ons duidelijk dat wij onze dagelijkse onzekerheden, angsten en twijfels de baas kunnen worden als wij bereid zijn de wetten van God Natuur te aanvaarden en in Haar wetten te berusten. Wie zich rekenschap geeft van de werking van de natuur zal harmonie en rust oogsten, beloofde Spinoza ons.”

José Benardete (1928 – 2016) zijn twee artikelen over Spinoza staan online

De aanleiding voor dit blog is de lopende discussie tussen Henk Keizer en mij, waarin wij van mening verschillen over enige stellingen in deel II van de Ethica. Dit werd voor mij aanleiding om weer eens Jonathan Bennett, A Study of Spinoza’s Ethics (1984) uit de kast te halen en daarin m.n. §44 “Ideas of ideas” te herlezen – voor de zoveelste keer. Ingewikkelde materie - uitdagend gebracht. Precies over de tekst die wij onder de loep hebben (2/21s) zegt hij niets zinnigs te kunnen maken, maar schrijft in een voetnoot #22: “It is however, treated with respect by one of the deepest and most challenging Spinoza papers in recent years, Bernadete’s “Spinozistic Anomalies, at pp. 64f.”

Dat maakte mij nieuwsgierig en ik ging op zoek naar hem en zijn werk over Spinoza. Het volgende obituary in de NYT bracht mij snel op de hoogte met de persoon. 

Herduk Spinoza Briefwisseling is leverbaar

... zoals door de Wereldbibliotheek beloofd, is de Spinoza Briefwisseling (1e druk 1992) weer leverbaar. Sinds 19 december [cf.]. De cursus door de VHS over de Briefwisseling die op 20 januari 2018 begint [cf. en blog], kan dus onbelemmerd doorgang vinden.

Eindejaarsoverweging over Ethica 2/7c

[1] Er is in de secundaire Spinoza-literatuur veel te weinig te vinden over de betekenis van 2/7c. Wij, vooral Henk Keizer en ik, hebben er op dit blog al veel tijd en woorden aan besteed.  Henk Keizer pakte onlangs, op de dag voor kerstmis, weer eens de draad op van die oude discussies die we zo vaak hadden gevoerd. Hij meende dat hij me nu wel zou kunnen overtuigen van zijn lezing, die hij me per e-mail toestuurde. Ik ging erop in, maar stopte bij ’t deel waarover in het verleden tussen ons wreveligheid ontstond. Ik wilde m’n kerstdagen er niet door laten verpesten. Waarop Henk mij tenslotte verweet dat ik niet op zijn argumenten inging. Waarbij ik me dan weer afvroeg: welke argumenten dan? Het in mijn ogen vermoedelijk belangrijkste pak ik eruit. Henk schreef:

“Maar bovenal staat dat uit de idee van God ideeën volgen die idee of kennis zijn van een lichaam. Dat zegt 2/7c.”

Het is voor mij nog maar de vraag of 2/7c precies dát zegt. Daarom neem ik toch weer eens de moeite tot een nadere analyse van 2/7c. Want, inderdaad gaat het om het lezen en begrijpen (interpreteren) van dat bepaald niet eenvoudige corollarium 2/7c. Opvallend is intussen hoe weinig beschouwingen er in de secundaire literatuur over te vinden zijn, maar dat had ik al gezegd.
Ik breng nummers aan bij de diverse alinea's hetgeen de voortzetting van de discussie wellicht vergemakkelijkt. En hopelijk doet er nog eens iemand anders mee, dan alleen Henk en ik.

Bespreking van "Ontspoord eigenbelang" van René Willemsen

Op 1 juli 2017 had ik een uitgebreid signalement van dit boek (en een roman) van René Willemsen.

In Trouw van gisteren een recensie door Hans Dijkhuis van

Ontspoord eigenbelang
René Willemsen
Uitgeverij Klement, 123 blz. € 16,99
★★★★☆

Volgens recensent ligt het accent op het benadrukken door Spinoza dat mensen worden gedreven door eigenbelang en door emoties, zodat het irrationele aspect van het menselijk gedrag grote nadruk krijgt; 'waarom Spinoza een prominente plaats in de canon van de economische wetenschap verdient', die belofte op de achterflap wordt volgens Dijkhuis niet ingelost. Toch kunnen economen wat leren van Spinoza en krijgen wij allen "een verhelderend overzicht van de oorzaken van de kredietcrisis."  

Zal de nieuwe wetenschappelijke, kritische Ethica in 2018 verschijnen?

2017 loopt ten einde en wordt ook het jaar waarin de nieuwe wetenschappelijke kritische standaard-Ethica-uitgave die bij PUF moet uitkomen en de Gebhardt 1925-uitgave geacht wordt te vervangen, NIET verschijnt. Het wachten is nu al jaren op de komst van dat belangrijke werk.

Nu krijg je bij PUF alleen deze drie delen [I, III en V] te zien van de Œuvres complètes, die nog almaar niet compleet zijn.

 

Ook is de website van de Association des Amis de Spinoza heel 2017 niet online geweest. Je vaagt je af of die beide zaken wellicht iets met elkaar te maken hebben. Zou er iets met Pierre-François Moreau zijn? Informatie daarover vindt je niet op internet. Een half jaar geleden vroeg ik in een blog: “Wat is er aan de hand met de Association des Amis de Spinoza?” [De VHS blijft de link erheen gewoon geven].

Ik hoop nu maar dat in 2018 die Ethica zal verschijnen en de AAS weer online komt.

Hoe je aan Spinozatulpen in je vaas komt, weet ik niet

20 januari 2018 zal met de Nationale Tulpendag op de Dam in Amsterdam het tulpenseizoen 2018 weer worden geopend. Thema van die dag is dit jaar: romantiek. In 2018 zal voor het eerst de Spinoza tulp op de markt komen (cf. blog). Hier een foto van het tulpenveredelingsbedrijf Hybris dat de tulp heeft ontwikkeld en nu aanbiedt.

Op Tulpendag 2016 (16 januari) werd deze nieuwe paarse tulp Spinoza gedoopt door minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken, locoburgemeester van Amsterdam Kajsa Ollengren, samen met voorzitter Arjan Smit van de Nederlandse Tulpenkwekers [cf. blog; foto van Flickr]:

Zou je volgend jaar bij de bloemist of een zaak van Fleurop een bosje Spinozatulpen kunnen bestellen?

Op mijn surftochten tegengekomen Spinozana

Saverio Ansaldi, Spinoza et la Renaissance. Presse de l'Université Paris-Sorbonne (PUPS), 1/02/2007 - 94 pages books.google

Achterflap:

Depuis la célèbre "querelle sur le panthéisme", à la fin du XVIIIe siècle, l'étude des rapports entre Spinoza et la pensée de la Renaissance occupe une place centrale dans l'historiographie spinoziste. Les travaux que nous présentons dans cet ouvrage renouent avec cette tradition herméneutique, en apportant des éclairages nouveaux sur la question et en ouvrant des perspectives de recherche inédites. Chantal Jaquet analyse la notion d'amour chez Léon l'Hébreu et Spinoza. Saverio Ansaldi procède à une mise en parallèle du Traité théologico-politique de Spinoza et de l'Expulsion de la bête triomphante de Giordano Bruno. Hans Van Ruler s'interroge sur le sens d'une appartenance possible du système spinozien à la tradition humaniste de l'Europe du Nord. Gunter Coppens met en lumière la différence entre Descartes et Spinoza à partir de la pensée de Juste Lipse. Ces études permettent ainsi de définir le spectre des thématiques et des concepts traversant les philosophies de la Renaissance et de l'âge classique, tout en insistant sur la spécificité spéculative de chaque auteur et sur la constitution théorique singulière qui caractérise le déploiement d'une pensée autour de son noyau problématique et de son engendrement historique.

Hier méér boeken over Spinoza bij PUPS -Presse de l'Université Paris-Sorbonne

Zou Spinoza zich thuisvoelen bij alles waarvoor hij wordt ingezet?

op  20 november bracht ik het blog: “Moord op Spinoza” – hoe Sid Lukkassen namens conservatief rechts Spinoza kaapt.” Op 18 december het blog “Moord op Spinoza” schreeuwen, doet het kennelijk goed.  Nu weer Joost Niemöller die in zijn blog Spinoza erbij haalt om het spreken van Baudet met de racist Jared Taylor te verdedigen. Waarvan About Fubar op Fenixx.org dan weer maakt: JARED TAYLOR, DE SPINOZA VAN NU? Opvallend hoe vaak Spinoza op rechts wordt ingezet om de vrijheid van meningsuiting, of toch vooral om een Leitkultur van Nederland te verdedigen.

Aandoenlijk: TIE als managementboek aanbevolen

Strikt genomen wordt het er niet onder "managementsboeken" gerubriceerd, maar staat het in de rubriek "overige boeken", maar toch... de site is www.managementboek.nl/ - prima als het werk zo zijn weg vindt naar lezers uit deze kring.

Een onmogelijke, niet te stellen vraag: Is Spinoza's God Happy?

[cf. blog]

Geluk is waar mensen naar op zoek kunnen gaan, al dan niet onder begeleiding. Bijvoorbeeld van W.G.M. Schuermans, jurist & historicus, oprichter van de Spinoza Kring Lier, die volgend jaar in het Elcker-Ik Centrum in Antwerpen vijf cursussen gaat geven over Spinoza’s weg naar het geluk:

wo 31/01/18 (Godsleer); ma 19/02/18 (Kenleer); wo 28/03/2018 (De hartstochten van de mens); di 17/04/2018 (Een weg naar vrijheid); di 22/05/2018 (Staatsleer).

[Maarten van Buuren heeft daar eerder met een lezing over “Spinoza’s weg naar de vrijheid” de weg geplaveid, of…]

Nieuwe toelichting op de Ethica op komst?

The Macat Library wordt opgebouwd en aangeboden door een club met nogal wat pretentie; de website staat vol met statements als:

Our smarter thinking guides: To be a critical thinker means being creative, reflective, and adaptable, evaluating the evidence to decide for yourself: what is accurate? What is relevant? Do I have sufficient information to take a decision? In short, critical thinking is smarter thinking.

Unlock the wisdom in the most important books ever written and learn to think smarter

Learn deeper, think smarter. The world's greatest books are the key to exceptional thinking skills. So we built our online library to make their ideas interesting, relevant and comprehensible to anyone.

We believe in the power of ideas. Our team of experts and PhDs have helped us curate and explain the 160 books that have shaped the world, and their wisdom can empower anyone to think smarter. Learn how to find creative solutions where other people see only a mass of information - and become a more powerful persuader - using ideas from the books you feel you should know. [Cf.]

‘Typisch Amerikaans’, zou je denken, maar het komt uit Engeland.

Eindejaarsgroet vanaf mijn Spinoza-beeld pc-bureaublad

Met dank aan Martin Lamboo die op 24 september 2017 deze fraaie foto via deze tweet verspreidde.

Speciaal nummer Society and Politics met twee bijdragen over Spinoza

Dr. Filip Buyse [uit Aarschot, België, momenteel senior visiting researcher (History of Science) aan de University of Oxford, faculteit History, en Post-Doc aan Panthéon-Sorbonne, Philosophie aan de Université Paris 1 cf. academia.edu] liet me van de week weten dat hij net een boek heeft geredigeerd over de slingerklok en de filosofie uit de 17de eeuw:

 

Buyse, Filip (invited editor), Pendulum Clocks in the Seventeenth Century Philosophy, Society and Politics, vol. 11, 2, 2017. 

Je vindt het in open access op de site van Society and Politics. Het komt ook uit in papieren versie.

In dit volume vind je 2 bijlagen over de filosofie van Spinoza:

Toen ze de heer in de tuin hoorden wandelen

Drie aanleidingen zijn er voor dit blog. Ten eerste was het al lang geleden dat ik de bezoekers van dit blog wees op een mooi stuk muziek. De laatste keer was met het blog van 10 augustus 2017 waarin ik het door het Hilliard Ensemble schitterend gezongen Anna Mater Matris Christi van John Plummer bracht.

Ten tweede is de kersttijd uiteraard aanleiding om iets bijzonders te brengen.
De derde aanleiding vond ik in het artikel dat Karel D’huyvetters onlangs op academia.edu plaatste: “Adam’s Fall. Spinoza in the Garden of Eden.”

Dat werd voor mij een motief om uit het album The Christmas Story van Theatre Of Voices & Ars Nova Copenhagen o.l.v. Paul Hillier het stuk te brengen:

“Dum deambularet Dominus In Paradisum” [ het rondwandelen van de Heer in het Paradijs] van Biagio Tomasi (1585-1640).  Het werd in sept. 2011 door Harmonia Mundi uitgebracht [cf. de tracks]. Het is de enige keer dat dit stuk op CD is genomen [cf.].

Zie hier hoeveel gregoriaanse versies er zijn overgeleverd van ‘t Responsorium

Dum deambularet Dominus in paradiso
ad auram post meridiem,
clamavit et dixit Adam, ubi es ?
audivi, Domine, vocem tuam et abscondi me.

Vers.  1
Domine, audivi auditum tuum et timui:
consideravi opera tua, et expavi. [cf.]

Biagio Tomasi maakte er het hier gebrachte lied van. 

Op 07.12.12 gaf Theatre of Voices in Muziekcentrum De Bijloke in Gent, zaal het kraakhuis, een programma onder de titel Kerst in Europa, daarin werd “Dum deambularet Dominus In Paradisum” van Biagio Tomasi eveneens gezongen. Het programmaboekje dat op ISSUU is gebracht gaf de tekst mét vertaling die ik daaruit overnam:

 

Ook Parijs heeft een Café Spinoza

... georganiseerd door de denktank Fabrique Spinoza - met een tijdschriftenrek met (bijna) alle in Frankrijk uitgegeven Spinoza Specials [cf. en cf.]

Ik heb die van Le Point (via hier) erbij geplaatst

Steven Nadler werkt aan een nieuw boek over Spinoza

Het draagt de voorlopige werktitel: Becoming Spinoza: The Making of a Philosopher - a study of the various contexts -- Cartesian, Stoic, Jewish, Hobbesian, Dutch Republican -- in which Spinoza's philosophy developed.

 Daarnaast werkt hij voor de "Jewish Lives" series (Yale University Press) aan een biografie van Menasseh ben Israel (1604-1657), a rabbi in the Amsterdam Portuguese-Jewish community and arguably the most famous Jew in seventeenth-century Europe. [Cf.] Ik meen dit al eens gesignaleerd te hebben, maar kan niet vinden waar of wanneer.

Laatste nieuws:

Steven Nadler is onlangs benoemd tot directeur van het Institute for Research in the Humanities at the University of Wisconsin – Madison [CF.]

Wat jammer toch dat in Nederland niet zo intensief Spinoza wordt bestudeerd als in Italië en Spanje

Hoe opvallend toch dat een boek als dit van François Zourabichvili (1965-2006) wel in 't Spaans en Italiaans werd vertaald, maar niet in 't Nederlands.

  

Hoe je Wim Klever echt niet meer op zijn woord kunt geloven

Nadat ik op zondag 10 december 2017 geblogd had: “Gelukkige bezitter van dé twee Spinoza-gedenkpenningen”, stuurde Wim Klever mij op 13 december een afbeelding van het Spinoza – dubbelportret van Eric Claus, met de mededeling: “Mijn wiskundige Spinoza.” Ik nam dat voor kennisgeving.

Maar, zo bleek mij later, op dezelfde 10 december 2017 (hij was kennelijk op een idee gebracht) had Wim Klever deze tweet, waarbij hij foto’s liet zien van twee medailles: een Aristoteles-medaille die hij in 1978 in Thessaloniki van de Griekse minister van onderwijs ontving n.a.v. een lezing die hij gaf bij gelegenheid van de herdenkingsconferentie van twee millennia Aristoteles. En een Spinoza-medaille die hij zou hebben ontvangen van prof. Hubbeling in 1986 in Rijnsburg n.a.v. de lezing die hij voor de Ver. Het Spinozahuis gaf over "Spinoza's valse start in de TIE."

Het is om twee redenen onmogelijk dat hij deze afgebeelde penning toen heeft ontvangen. Het is onaannemelijk dat de VHS niet haar eigen Spinoza-penning aan hem zou hebben overhandigd (zoals altijd gebeurt aan degenen die een lezing geven). Maar vooral is het zeker onmogelijk daar die Spinoza-penning toen nog helemaal niet bestond. Dat is namelijk het Spinoza – dubbelportret dat Eric Claus maakte en die als jaarpenning 2001 van de Vereniging voor Penningkunst werd uitgebracht - bij welke organisatie hij nog steeds te koop is [cf.]. Het is dus ’t waarschijnlijkst dat Wim Klever die penning zelf heeft aangeschaft.

“Moord op Spinoza” schreeuwen, doet het kennelijk goed

Op maandag 20 november 2017 had ik het blog: “Moord op Spinoza” – hoe Sid Lukkassen namens conservatief rechts Spinoza kaapt.” “Moord op Spinoza” was de naam die Lukkassen aan zijn crowdfunding-project gaf en dat gold als “een codenaam voor onderzoek naar de krimpende vrijheid voor academisch onderzoek.”

Inmiddels lijkt het erop, zo blijkt uit een blog van zaterdag op het liberaal-conservatieve weblog Sta-Pal, hoewel de website van de uitgever er nog niets over heeft, dat begin 2018 bij Aspekt dit boek gaat uitkomen:

David Pinto & Paul Cliteur (red.), Moord! Op Spinoza. De opstand tegen de Verlichting & Moderniteit.

Kortom, de verlichtingsfundamentalisten slaan flink terug. Inmiddels is Spinoza in Nederland zo bekend en wordt hij zoveel bestudeerd, dat “Moord op Spinoza” schreeuwen, het kennelijk goed doet.

Een Spinozacursus cadeau doen

Spinoza’s Briefwisseling onder de kerstboom mét een uitnodiging om er een cursus over te volgen – alleen of samen met opa of oma – een goed idee? De Vereniging Het Spinozahuis biedt in ieder geval die mogelijkheid. Zij stelt op haar website voor:

Geef een bekende een cursus Spinoza cadeau

Ook U hebt ongetwijfeld vrienden, bekenden en kleinkinderen met een filosofische interesse. Geef hen met Kerstmis een cursus cadeau: 4 Zaterdagmiddagen in Amsterdam over De Briefwisseling van Spinoza. Door zijn brieven leert men Spinoza en zijn denken het  beste kennen. Samen op cursus dat kan zo ook. Na een plenaire inleiding door de Spinoza- experts Piet Steenbakkers, Henri Krop, Adrie Hoogendoorn en Paul Juffermans, wordt u in groepen ingedeeld. Die discussieren onder een leiding van een goed in Spinoza ingevoerde voorzitter verder.

Leden kunnen voor 20 euro iemand opgeven aan de secretaris; niet leden voor 30 euro. Deze actie sluit op 30 december. De factuur komt nadat de cursus is afgelopen. 

Doe iets met die tip – u hebt nog bijna twee weken de tijd.

Dit is toch Spinoza niet...

Deze afbeelding werd gegeven bij een post die eergisteren door puntocritico.com werd geplaatst met citaten uit de correspondentie van Spinoza met de universiteit van Heidelberg, onder de titel "LA LIBERTAD DEL FILÓSOFO SOLITARIO, por Baruch de Spinoza." [Cf.]
De appel linksonder verraadt echter dat hier niet Spinoza is uitgebeeld...

Spinoza c'est le Mozart de la pensée (Frédéric Lenoir)

De Franse musicoloog en Mozart-specialist Jean-Victor Hocquard (1910 - 1995) schreef vele boeken over Mozart. Dit zijn lang niet al zijn titels [cf.]:

Jean-Victor Hocquard, Mozart – 1958, Mozart, l'unique [Séguier, 1989], Mozart. L'Amour, La Mort – [1990], La Pensée de Mozart [Seuil, 1958, 1991], Mozart, de l'ombre à la lumière [Musiques et musiciens, 1993], Mozart: Musique de vérité [Les Belles Lettres - Archimbaud, 1996]

 

Le philosophe et sociologue et écrivain français, Frédéric Lenoir van wie onlangs bij éditions Fayard Le miracle Spinoza uitkwam [cf. blog], draait de hierboven in het midden geplaatste titel als het ware om en schrijft:

“Effectivement pour moi Spinoza c'est le Mozart de la pensée, il est mort assez jeune et en l'espace de 20 ans il a créé une œuvre absolument étonnante (...) c'est un génie absolu.” [cf. France Inter]

----------------

Cf. ook het interview van Claire Sejournet in Femininbio - Frédéric Lenoir: "Le bonheur est un état d'être, la joie est une émotion"

Over Spinoza en Rembrandt… [3]

… is best veel geschreven.

De grote Spinoza scholar Steven Nadler doet dat nu juist weer niet in zijn Rembrandt's Jews. Chicago & London: University of Chicago Press, 2003 – books.google]. Zijn onderwerp is meer die andere romantische mythe over Rembrandts bijzondere verhouding tot de joden tot wie hij een zekere affiniteit of sympathie zou voelen: zijn zgn. filosemitisme. Zijn vele verbeeldingen van onderwerpen uit het Oude testament, van joodse thema’s en met name zijn sympathieke portretteren van joodse gezichten heeft die mythe doen ontstaan. Nadler tracht met grote kennis van zaken Rembrands’ relatie tot joden en het jodendom te schetsen. Rembrandt bleek de enige niet die inspiratie putten uit joodse onderwerpen en die geen behoefte meer hadden, zoals Middeleeuwers en Renaissancisten vaak, om joden te demoniseren en te karikaturiseren.

Al eerder was verschenen

Michæl Zell, Reframing Rembrandt: Jews and the Christian Image in Seventeenth-CenturyAmsterdam. University of California Press, March 4, 2002 – books.google

Nadler over dit boek van Zell: “By far the deepest study of Rembrandt's relationship with Menasseh [ben Israel], and especially the influence that Menasseh's messianism and the conversionist philosemitism of his gentile friends may have had on Rembrandt's art, is Zell's book Reframing Rembrandt.” [p. 237]
“By looking closely at the artist's relationship with his patron Rabbi Menasseh ben Israel and the ideas of a group of "philosemitic" Protestants with whom the rabbi was engaged in an apologetic dialogue, Zell deepens and complicates our understanding of Rembrandt's sacred art from this period.” [Uit de blurb]

Ook Zell zoekt geen relatie tussen Rembrandt en Spinoza. De enige keren dat de naam Spinoza valt is n.a.v. het boek van Richard H. Popkin & Michael A. Signer, eds. Spinoza's Earliest Publication? The Hebrew Translation of Margaret Fell's "A Loving Salutation to the Seed of Abraham among the Jewes, Wherever They Are Scattered Up and Down upon the Face of the Earth. [oorspr. London: Thomas Simmons, 1656]" [Assen: Van Gorcum, 1987]

Over Spinoza en Rembrandt… [2] De casus Julius Bab (1883 – 1955)

Julius Bab is in dezen een bijzonder geval. De literair historicus Bab was in Berlijn, waar hij ook geboren was, meer dan dertig jaar lang criticus van het Berlijnse Theater. Daarnaast was hij adviseur van het volkstheater, de Volksbühne. In juni 1933 deed hij met de stichting van de Jüdischer Kulturbund dat een eigen theater exploiteerde, een poging om het culturele leven onder de joden  ondanks de opkomst van het nazisme in leven te houden. In 1940 vluchtte hij naar de V.S. waar hij theatercriticus werd van de New York Herald en de New Yorker Staatszeitung und Herald en Deutche Blätter. Hij bundelde zijn kritieken in de Chronik des deutschen Dramas (1921–22), een goudmijn voor de geschiedenis van het Duitse drama, schreef monografieën over Shakespeare, George Bernhard Shaw (1910), Richard Dehmel (1926) en Albert Bassermann (1928), Goethe und die Juden (1926), een essaybundel Am Rande der Zeit (1915) en een bundel Ausgewählte Gedichte [Als Privatdruck für seine Freunde herausgegeben an seinem 50. Geburtstag. Berlin: Druck A. Seydel & Cie.), 1930, 48 S.] [Cf. The Jewish Virtual Library]

In zijn onuitgegeven Erinnern schreef hij, afstand nemend van de joodse godsdienst "so war men Vater Jude." Maar in een brief van 29 juli 1916 schreef hij aan Martin Buber: “Aber ich bin ein Jude, ich bekenne und betätige und lebe Judentum — ohne in die Synagoge zu gehen und ohne den jüdischen Turnverein für etwas anderes als eine Absurdität zu halten.” ¹

Over Spinoza en Rembrandt… [1]

… is best veel geschreven. Ik ga er hier en volgende blogs wat aan toevoegen.

De aanleiding weet ik niet meer precies - misschien was het de cover van het boek van Leo Balet die langs kwam, maar het kan ook het blog geweest zijn over het recente boek van Frans-Willem Korsten, A Dutch Republican Baroque: Theatricality, Dramatization, Moment and Event. Ik denk niet doordat Simon Schama op p. 247 van zijn Geschiedenis van de Joden deel2 schrijft dat Spinoza wellicht naar de bijeenkomsten ging van Adam Boreels ‘College’, “en in dat geval is het niet ondenkbaar dat hij Rembrandt heeft ontmoet, die net als hij een financiële crisis doormaakte.” Meer schrijft hij niet over hen - het zal de aanleiding niet geweest zijn. Maar hoe dan ook, ik ging op internet en in mijn eigen blogs op zoek naar wat er zoal geschreven is over Spinoza en Rembrandt. Op een of andere manier brengt het feit dat wat plaats en tijd betreft, deze totaal verschillende grote 17^e eeuwers elkaars tijd- en buurtgenoten waren (hoewel er wel een generatieverschil is), bij nogal wat mensen nogal wat fascinatie teweeg. Wat mij op mijn beurt dan weer fascineert. Ikzelf voel niet zo de behoefte om Nederlands grootste schilder en Nederlands grootste filosoof per se met elkaar in verband te willen brengen, maar vind wel interessant dat anderen dat wel willen doen. Vooral kunstenaars, zoals schrijvers, theater- en operamakers doen dat, zoals al snel blijkt uit de lijst met blogs die ik onder breng.

In een blog van 30-06-2008 schreef ik over het Nederlands Huis in Münster dat bij z'n 10-jarig bestaan in het najaar van 2005 »CAUTE Spinoza - Grenzgänge« organiseerde. Daarbij hoorde een website, www.caute-spinoza.de, die toen speciaal werd opgezet en nog jarenlang online bleef. Daarop waren in een tijdtafel en in een kaart gegevens over Rembrandt en Spinoza bijeengebracht. Die site is al weer lang uit de lucht, maar ik heb die kaart indertijd aangepast en bewaard. Hij geeft een aardig beeld over Spinoza’s en Rembrandts nabijheid in ruimte en tijd.

Gelukkige bezitter van dé twee Spinoza-gedenkpenningen

Er zijn in de loop der tijd meerdere Spinoza-medailles gemaakt [cf. dit blog], maar er zijn twee ‘meer officiële’ gedenkpenningen van Spinoza van de twee Spinozaverenigingen die tussen de beide wereldoorlogen bestonden, met op de achterzijde de twee Spinozahuizen.

De linker Spinozamedaille (van de Societas Spinozana) bezat ik al enige tijd, ooit zelf aangeschaft. De rechter Spinozamedaille (van de Vereniging Het Spinozahuis) ontving ik onlangs van een bezoeker van dit blog (die uitdrukkelijk anoniem wenst te blijven) die deze medaille ooit via ebay had aangeschaft en hem aan mij deed toekomen uit waardering voor het al meer dan tien jaar bijhouden van dit blog!

Niet te beschrijven hoe blij verrast ik door dit gebaar was! Ook langs deze weg wil ik deze gulle gever nog eens hartelijk danken voor dit buitengewone gebaar.

Een Spinoza-reader met de Ethica en de TTP en... een moskee op de cover

Alexei N. Leont'ev op Spinoza.in

Op 7 december 2017 had een Russischtalige website die zich tooit met de naam Spinoza.in (en dus India als thuisbasis heeft) een artikel van de Sovjet-psycholoog Alexey Leontiev over “Sommige problemen van de psychologie van de kunst.” In de afbeelding is Spinoza te herkennen. In het artikel komt Spinoza overigens niet voor.

[Sommige problemen van de psychologie van de kunst]

 

Alexey Leontiev (1903 - 1979 ) - Sovjet-psycholoog, filosoof, opvoeder en organisator van de wetenschap. Behandelde problemen van algemene psychologie (evolutionaire ontwikkeling van de psyche, geheugen, aandacht, persoonlijkheid, etc.) en de methodologie van psychologisch onderzoek. Doctor in educatie (1940), lid van de Academie van Pedagogische Wetenschappen van de RSFSR (1950), de eerste decaan van de Faculteit der Psychologie van de Moscow State University. Lenin-prijs (1963), eredoctor van de Universiteit van Boedapest en Parijs. Erelid van de Hongaarse Academie van Wetenschappen.

Student en redacteur van de werken van L.S. Vygotsky, een van de leiders van de Kharkov psychologische school, de ontwerper van de theorie van de activiteit.

Zie ook over Leontev op marxists.org

Vraag is of dit boek van Jonathan Isael wel hier gesignaleerd moet worden

Voor en na het uitkomen van Jonathan Isael’s Revolutionary Ideas: An Intellectual History of the French Revolution from The Rights of Man to Robespierre [2014] had ik diverse blogs over dit boek. Onderaan de links erheen. Israel betoogde in zijn bekende omvangrijke trilogie dat de Radicale Verlichting bij Spinoza begon en werd overgenomen door Franse philosophes als Diderot, Helvetius en d'Holbach. Deze Radicale Verlichting zou gekenmerkt worden door het monisme van één substantie en eenheid van geest en materie, stond voor fundamentele gelijkheid, propageerde vrijheid van meningsuiting en vrije pers, twijfelde aan tradities en conventies en zou atheïstisch zijn. Dit werden de revolutionaire ideeën van de filosofen die tot de Franse Revolutie zouden hebben geleid – een revolutie echter die door Robespierre, geïnspireerd op ideeën van Rousseau, in terreur overging.

Voor een kritisch overzicht van Israel’s gehele werk verwijs ik naar een artikel van Rob Hartmans in de Nederlandse Boekengids 2016 #4. Enigszins schokkend vond ik de ontdekking dat Spinoza helemaal niet meer in dit boek, dit vervolg op de trilogie, voorkomt.

Enfin, toch hier de mededeling dat de Volkskrant vandaag een bespreking door Peter Giesen heeft van het onlangs vertaalde

Jonathan Israel, Revolutionaire ideeën. Een intellectuele geschiedenis van de Franse Revolutie. Uit het Engels vertaald door Bert Smilde. Van Wijnen; 1200 pagina's; €69,50

 

Mooie zin die meteen ook de titel werd van de recensie: “In Revolutionaire ideeën probeert Israel de Verlichting te redden uit de klauwen van de Terreur.

Lees Christopher Norris over Spinoza

Van Christopher Norris had ik al eens iets overgenomen in het blog van 12-08-2016 getited: “De Spinozareceptie zit vol interpretatieconflicten – ook op dit webblog.”

Ik nam daarin grote delen over uit zijn bijdrage waarvan ik wel enigszins onder de indruk was, “Spinoza and the Conflict of Interpretations,” in het boek van Dimitris Vardoulakis (Ed.) Spinoza Now [Univ Of Minnesota Press, 2011].

Daarna las ik zijn heldere inleiding, waarin hij een degelijk beeld gaf van wat hij ging brengen in zijn boek – en weer was ik onder de indruk van zijn Voorwoord op: 

Christopher Norris, Spinoza and the Origins of Modern Critical Theory. Wiley-Blackwell, [series: Bucknell Lectures in Literary Theory], 1991. - VII, 322 pp – niet meer in te zien bij books.google; deels nog wel in te zien bij Amazon. De uitgever gaf het bij herdruk een veer saaiere cover mee.

from the Back Cover: This book offers a detailed account of Spinoza's influence on various schools of present-day critical thought. That influence extends from Althusserian Marxism to hermeneutics, deconstruction, narrative poetics, new historicism, and the unclassifiable writings of a thinker like Giles Deleuze. The author combines a close exegesis of Spinoza's texts with a series of chapters that trace the evolution of literary theory from its period of high scientific rigour in the mid-1960s to its latest "postmodern", neopragmatist or anti-theoretical phase. He examines the thought of Althusser, Macherey and Deleuze as well as others (including the new historicists) who have registered the impact of his pioneering work without any overt acknowledgement.

On the one hand, theorists like Althusser and Macherey could celebrate Spinoza as the first philosopher before Marx to understand the need for a riorous distinction between science (or "theoretical practice") and ideology (or the realm of lived experience subject to various forms of imaginary error of misrecognition). On the other, Deleuze makes Spinoza the hero of his crusade against theories of whatever kind - Kantian, Marxist, Freudian, post structuralist - which always end up by imposing some abstract order of concepts and categories on the libidinal flux of "desiring production", or the "body-without-organs" of anarchic instinctual drives.

Spinoza gezien als filosoof van de barok, maar ook de barok van de Nederlandse Republiek was anomaal

Recent verscheen

Frans-Willem Korsten, A Dutch Republican Baroque: Theatricality, Dramatization, Moment and Event. Amsterdam University Press, 06-11-2017 - 248 pp. - € 95,00 - PDF van Inoud en Introduction - Cover illustration: Gerard van Honthorst, Laughing violinist, 1624

Korsten behandelt de ‘Dutch republican baroque’ als een ‘anomaly’ in het kielzog van hoe door Negri Spinoza een anomaliteit werd genoemd: “It is no surprise, then, that the Republic, or one of its iconic figures, Benedict de Spinoza, has been defined as an ‘anomaly’.” Kunstenaars als Vondel, Vos, Hals en Rembrandt werden altijd al met barok in verband gebracht. “Others are not at all, or less well, known as baroque (eg. Spinoza, Rumphius).” [p. 22] Opvallend is dan dat hij een van de weinigen die Spinoza uitdrukkelijk als een filosoof van de Barok zag, Carl Gebhardt, niet noemt.

De uitgeverstekst: Though the baroque worldliness of the Dutch Republic was, in some aspects, deeply religious, it was also radically material or empirical, as in the work of Spinoza. In the Dutch Republic, in its Baroque forms of art, two aesthetic formal modes, theatre and drama, were dynamically related to two political concepts, event and moment. The Dutch version of the Baroque is characterised by a fascination with this world regarded as one possibility out of a plurality of potential worlds. It is this fascination that explains the coincidence in the Dutch Republic, strange at first sight, of Baroque exuberance, irregularity, paradox, and vertigo with scientific rigor, regularity, mathematical logic, and rational distance. In giving a new historical perspective on the Baroque as a specifically Dutch republican one, this study also offers a new and systematic approach towards the interactions among the notions of theatricality, dramatisation, moment, and event: concepts that are currently at the centre of philosophical and political debates but the modern articulation of which can best be considered in the explorations of history and world in the Dutch Republic.”” 

Er bestaat geen Corpus Spinozanum –wel zit de Ethica in ‘t Corpus Corporum

Op diverse plekken in de wereld, meestal aan universiteiten, worden websites bijgehouden, waarop klassiek Latijnse en neo-Latijnse teksten (en soms Griekse) geraadpleegd kunnen worden.

Zo is er het CORPUS THOMISTICUM aan de Universiteit van Navarra; het Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, met teksten van de Latijnse kerkvaders [cf.]; de bekende Perseus van Tufts University of Medford, Massachusetts – om er slechts enige te noemen.

En door de Universiteit van Zürich wordt een Corpus Corporum bijgehouden, waarin al deze ‘corpora’ bijeen worden gebracht [cf.].

Spinoza zat daar tot voor kort niet in, maar sinds twee maanden heeft in de rubriek Auctores scientiarum varii ook Spinoza een plaats gekregen; wel is alleen diens Ethica opgenomen, overgenomen van de Belgische website van Rudolf W. Meijer.*) Spinoza staat daar tussen onder anderen Renatus Cartesius, (alleen diens Meditationes de prima philosophia) en Desiderius Erasmus (alleen diens Adagia) en Franciscus Suarez (de Disputationes Metaphysicae).

Als b.v. de zoekterm HILARITAS wordt ingegeven levert dat 254 hits, waaronder naast die van Augustinus van Hippo e.a. ook de plaatsen waarin die term in de Ethica wordt gevonden in beeld komen. [Waarbij het maar goed is dat Meijer een index had opgenomen, zodat waar zo'n term in de 4e naamval staat die niiet wordt gemist).

Je vraagt je af waarom er nog altijd geen Corpus Spinozanum is.

__________

*) Rudolf W. Meijer heeft al jaren enige werken van Spinoza in het Latijn op internet

Ethica ordine geometrica demonstrata,
Tractatus de Intellectus Emendatione (TIE), and
Tractatus Politicus, with a selection of the Epistolae
Niet de TTP