Friedrich Warnecke (1881 - ?) zette alles wat Goethe over Spinoza schreef bijeen en noemde Spinoza Goethe's "alten Tröster" - #Spinoza

 

Na de fact check in een vorig blog, volgt er hier nog een; zoals wel vaker gebeurt, worden twee personen (auteurs) die dezelfde naam dragen voor één dezelfde gehouden.

Bij archive.org, books.google, maar ook bij de bibliotheek van de Princeton University wordt Friedrich Warnecke (1881 - ?), de auteur over wie dit blog gaat, gelijk gesteld aan Friedrich Warnecke (1837-1894), “ein preußischer Beamter und bekannter deutscher Heraldiker” of wapenkundige (cf. de.wikipedia]. Het gaat echter om twee verschillende personen*, van wie het me hier gaat om de auteur van de volgende drie korte werken:

• Friedrich Warnecke, Goethe, Spinoza und Jacobi. Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger, 1908 - 60 pp. – archive.org – books.google

 

Muziek gaat even voor op Spinoza

Onder de indruk ben ik nog steeds van een concert van koor en orkest La Fragola, een jaarlijks tijdelijk weer opgericht ensemble dat even een paar concerten geeft en zich dan weer opheft. Dit gebeurt nu al enige jaren in juli. Ik heb begrepen dat de meeste musici elkaar kennen van het Utrechts studentenorkest, waarin ze indertijd speelden. Ensemble La Fragola [de aardbei] fungeert dus als een soort reünie voor de 36 mensen waaruit het bestaat. Het genoegen dat ze er zelf aan beleven, spat ervan af.

Dit jaar speelden en zongen ze zaterdag 28 juli o.a. in 't Slottuintheater van Slot Zeist en zondagmiddag in woon- en zorgcentrum De Bremhorst te Bilthoven. Ik woon hier nu bijna elf maanden en dit was het eerste klassieke concert dat ik hier meemaakte. Muziek is heel belangrijk voor me: elke dag draai ik CD’s waarvan ik twee grote kasten vol heb. Maar de muziek live gespeeld en gezongen bijwonen is wel even iets anders. Ik was dan ook zeer geroerd, ontroerd dat ik dit mocht maken: muziek in ‘mijn eigen’ Bremhorst! En hoe klónk het eerste stuk, J.S. Bach’s Wachet auf ruft uns die Stimme, waarvan ze het eerste deel deden.  Zo hoor je het niet uit geluidsboxen – hoe goed die ook zijn.

De muziekkeuze was heel fraai en het gebruik van de ruimte gebeurde ook heel creatief. De grote zaal – die eigenlijk nog te klein was voor het grote ensemble en het vele publiek dat er naar toegekomen was - die hoge zaal heeft een omloop en daar gingen enige zangers staan voor een stuk van Boyce, en alle zangers stonden op de omloop voor een motet van Monteverdi. Het klonk allemaal zo schitterend en professioneel dat ik heel sterk de associatie kreeg met het Orkest van de Achttiende eeuw – niet alleen doordat dat, goed beschouwd, ook telkens weer een gelegenheidsorkest is, maar ook vanwege de kwaliteit die ze lieten ervaren: van wereldklasse, echt waar.

Vervolgens kwam het pièce de résistance: het Te Deum van Marc Antoine Charpentier. Het werd in z’n geheel – dus alle elf deeltjes – gezongen en gespeeld met pauken en trompetten. Hoe melodieus kan die Charpentier zijn en zo ongeveer alle koorleden zongen wel solopartijen in duetten en trio’s.

Als toegift tenslotte zongen ze “Mu süda, ärka üles” [wordt wakker, mijn hart, en zing] van de Estlandse componist Cyrillus Kreek. Een schitterend stukje dat mij onbekend was - van een componist die ik ook niet kende. Maar vooral ook hoe ze het zongen! De zangers en zangeressen ging langs de kant van de ruimte rondom ons, het publiek, staan en zongen als allemaal a.h.w. solisten in pure harmonie ons toe. Prachtig zoals ze dat deden: ontroerend mooi. Daaraan kon je zien dat het stuk voor stuk professionele, zelfstandige musici zijn. Een gemiddeld amateurkoor zie ik dat niet gauw zo durven doen – daarin zitten altijd wel mensen die ter ondersteuning hun buurman of –vrouw nodig hebben.

Na ’t langdurig en oprecht hartelijk applaus en na nog wat mensen gesproken te hebben, ben ik de rest van de middag en avond bezig gebleven: met in m’n CD-kast zoeken naar opnamen van Marc Antoine Charpentier, waarvan ik er gelukkig aardig wat heb, genoeg om nu een hele dag te draaien, als ik niet zoek en luister naar werk van Cyrillus Kreek dat gelukkig op Youtube te vinden is en wiens “Mu süda, ärka üles” een openbaring voor me was. Zijn Requiem mag er trouwens ook zijn…

Een uitvoering door het Eesti Filharmoonia Kammerkoor o.l.v. dirigent Daniel Reuss van “Mu süda, ärka üles” van hun ONDINE-plaat “Mendelssohn Psalms Kreek” uitgebracht in 2012 (opnamen van 2009) haal ik hier binnen – duurt slechts 1:39 minuut. Krijg je een indruk van hoe het concert afgesloten werd.   

Mu süda, ärka üles
Ja kiida Loojat lauldes,
Kes kõik head meile annab
Ja muret ikka kannab.

Su heldus jäägu mulle,
Mu süda templiks sulle:
Su sõna mind siin toitku,
Teed taeva poole näitku.

 

Komaan, ik doe ook een toegift: van dezelfde plaat track 2: van Cyrillus Kreek, Taaveti laul 22 [Davids psalm 22] "Mu Jumal! Mikspärast oled Sa mind maha jätnud?" [ "Mein Gott, warum hast du mich verlassen?"] – duur 4:23

En waarom niet nog van dezelfde plaat track 9: van Cyrillus Kreek, Taaveti laul 137, [Psalm 137], "Paabeli jõgede kaldail" ["By the rivers of Babylon"]. Nog steeds ‘t Eesti Filharmoonia Kammerkoor olv Daniel Reuss - duur 6:34

Ook een Spinoza-illustratie kan gevaarljk zijn - #Spinoza

Toen Google vandaag deze illustratie toonde, klikte ik door naar de site waar hij geplaatst was, een soort printerest: sociview geheten. Daar was door iemand twee dagen geleden deze tekening geplaatst met dit tekstje:

"NUOVE PROPOSTE presto in stampa! -La situazione si fatta...SPINOZA- Collezione uomo e non solo, per tutti gli appassionati di filosofia e doppi sensi/non-sense! Che cosa aspetti a prenotare la tua TdT-shirt, sicuramente unica e a tiratura limitata? Contattaci!!

Maar toen ik daarheen doorklikte om te zien wie wellicht de maker ervan was, liet mijn onvolprezen beveiligingsprogramma (Trend Micro Maximum Security) mij daar niet naartoe gaan en liet weten dat het "een verdachte zwendelwebsite" betrof. Wat daarmee precies bedoeld wordt, weet ik niet, maar ik blijf er dan van weg uiteraard. Enfin, de tekening [jpg] zelf kon ik wel binnenhalen, maar ik kan dus niet vertellen wie de maker ervan is. U bent gewaarschuwd voor de gevaarlijke omgeving waarin deze Spinoza-illustratie zich bevindt.

Fact check laat zien dat de afgebeelde niet Jan Rieuwertsz is - #spinoza

Punto Critico is een online essayverzameling waarop vele teksten over – o.a. - Spinoza worden bijeengebracht. Op #Spinoza Now brengt Aviva Dierckx vandaag wel 14 links naar zulke artikelen. Eén daarvan is een pagina van 13 april 2018:

SPINOZA Y HOBBES: Escalera de Libertades; Libertad de Expresión y Religión

Op die pagina brengen ze deze afbeelding (er wordt alleen opgezet: ‘The Royal Society’) met daaronder het bijschrift dat ik niet in woorden zal herhalen. Het lijkt dan dat een afbeelding van Jan Rieuwertsz wordt getoond van wie tot heden geen portret bekend was (z’n naam wordt als Jan Rieuwerstz trouwens verkeerd gespeld). Ik moet toegeven dat zich even enige opwinding van mij meester maakte – alle reden om verder te zoeken.

Paul Auster verwijst in zijn gedicht ‘Looking glass’ naar Spinoza’s God - #Spinoza

"The world is in my head. My body is in the world."

Paul Auster in: Notes From A Composition Book (1967)

Ter introductie van de dichter en schrijver haal ik deze korte omschrijving van z’n eigen website:

Paul Auster is the bestselling author of Winter Journal, Sunset Park, Invisible, The Book of Illusions, and The New York Trilogy, among many other works. He has been awarded the Prince of Asturias Award for Literature, the Prix Médicis étranger, an Independent Spirit Award, and the Premio Napoli. He is a member of the American Academy of Arts and Letters, the American Academy of Arts and Sciences, and is a Commandeur de l'Ordre des Arts et des Lettres. He lives in Brooklyn, New York.

Boeken als Vertigo, The Invention of Solitude en z’n laatste roman sinds zeven jaar - zijn magnum opus volgens VPRO Boeken - 4321, horen kennelijk “among many other works”. 

Ik heb nooit iets van Paul Auster gelezen [de indruk dat ik wellicht wat gemist heb, krijg ik wel van dit overzicht van zijn vele in het Nederlands vertaalde boeken]. Hoe anders is dat bij Johan Velter die van 12 t/m 21 oktober 2017, wel zeven blogs had onder de titel “Paul Auster en Spinoza, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.” [De tussenliggende blogs vind je via deze link met alle tags met Spinoza]. Daarin is te lezen hoeveel Auster, m.n. in Vertigo, over Spinoza schrijft. In het tweede blog brengt Velter het gedicht ‘Looking glass’ uit Collected poems [2007, p. 136]. Je kunt het gedicht daar als tekst lezen, met het commentaar van Velter erbij. Ik breng het gedicht ‘Looking glass’ hier als ‘plaatje’ en citeer daarna een toelichtend commentaar.

Vandaag 362 jaar geleden werd Spinoza in de ban gedaan

Staalgravure van J.H. Rennefeld (1832–77), naar een verdwenen schilderij (ca. 1865) van Maurits Leon (1838–65), getiteld 'Spinoza voor zijne regters', ook wel geïnterpreteerd als: 'Spinoza discussiërend met de rabbijen'. De scène stelt Spinoza voor ten overstaan van de bestuurders van de Amsterdamse joodse gemeente, die hem willen verbannen. (privébezit  Adri K. Offenberg die een aardig artikel schreef over zijn speurtocht om meer over deze staalgravure te weten te komen - zie dit blog.

Afscheid van Nietzsche en zijn Spinoza [4 en slot] - #Spinoza

 

Na blog 1, 2 en 3 breng ik hier tenslotte een laatste en in mijn ogen enigszins verrassend overzicht dat ik overnam uit de

Weimarer Nietzsche-Bibliographie. Herausgegeben von der Stiftung Weimarer Klassik, Herzogin Anna Amalia Bibliothek. Band 3, Sekundärliteratur 1867-1998: Nietzsches geistige und geschichtich-kulturelle Lebesbeziehungen, sein Denken und Schaffen. Stuttgart / Weimar: Verlag J.B. Metzler [nu Springer-Verlag], 2002 – books.google

Het verrassende is dat waar teksten over “Nietszsche én…” per land werden opgesomd, voor “Niederländische Philosophie” er blijkbaar alleen teksten over “Spinoza, Benedictus de” en Nietzsche bestaan - toch iets om op te merken.

Afscheid van Nietzsche en zijn Spinoza [3] - #spinoza

 

In dit blog breng ik het vervolg op het vorige blog van de zo compleet mogelijke opsomming – waar mogelijk mét link naar een PDF – van studies over hoe Nietzsche Spinoza las.

• Stuart Pethick, Affectivity and Philosophy after Spinoza and Nietzsche. Making Knowledge the Most Powerful Affect. Palgrave Macmillan, 2015 -  |  251 pagina’s  cf. book.google [cf. blog van 9 september 2017]
Ik nam in het vorige blog uit dit boek een deel van de inleiding over. Daar in het onderhavige literatuuroverzicht Gilles Deleuze niet voorkomt (anders dan via de kritische bespreking door Oittinen, neem ik hier uit de inleiding van dit boek deze passage over, waarin naar Deleuze’s werk op dit punt wordt verwezen:

Important Influences

When it was stated above that the Spinoza—Nietzsche connection has largely been overlooked, there is one significant exception, and that is Gilles Deleuze. Deleuze articulated some strong resonances between Spinoza and Nietzsche, though without dedicating any specific work to doing so.^3I Perhaps most importantly, Deleuze emphasises the importance of affectivity in their works,³² whilst highlighting the 'ethological' approach to ethics that this entails for Spinoza,³³ and the symptomological approach to philosophy that this results in for Nietzsche.³⁴ This being said, a different path than Deleuze's is taken in this book insofar as he largely engages with Spinoza and Nietzsche in order to find new ways of addressing the question of being and the related ontological problems of philosophy. To this end, Spinoza is articulated as continuing a univocal concept of being, while the emphasis is placed on a univocal concept of 'force' in Nietzsche, meaning that affectivity is couched in terms of force's differential element.³⁵ The traditional questions of philosophy that Deleuze creatively addresses via Spinoza, Nietzsche and others are bracketed in this book in favour of a more concentrated engagement with effectivity and in particular its relation to the practice of philosophy. Apart from Deleuze, other important works that contribute to the reading of Spinoza in this book include Yovel's discussion of the orientating role of immanence, Vinciguerra's highlighting of the importance of vestigia and Balibar's and Negri's remarks on the importance of potentia.³⁶ As regards to Nietzsche, Klossowski's focus on the body and the semiotics of 'impulses' or affects in place of the interpretations of consciousness, Blondel's linking of the body and text, Kofman's and Murphy's emphasis on the role of metaphor in Nietzsche's work, Nabais' re-evaluation of the role of the thought of the eternal return, Loeb's insight into the close link between this thought and Socrates, and Katsafanas' description of consciousness as one particular form of awareness among many all play important roles.³⁷

________________

31 For example, Deleuze's (1988) second book on Spinoza begins with a discussion of Nietzsche, and goes on to make connections between them in terms of their shift in focus from consciousness to the body.
32 See for example Deleuze (1983: 61-63) and (1988: 48-51).
33 Deleuze (1988: 122-130).
34 Deleuze (1983: 3).
35 For a condense example of the use that Spinoza and Nietzsche are put to in order to address the question of being, see Deleuze (2004: 49-52).
36 Full details of these texts can be found in the bibliography.
37 There are many other influences of course (details of which can be found in the bibliography).

Afscheid van Nietzsche en zijn Spinoza [2] - #Spinoza

 

In het vorige blog begon ik met wat ik noem “afscheid nemen van het thema Nietzsche en zijn Spinoza”. Ik doe dat in dit tweede blog door een zo compleet mogelijke opsomming te geven – waar mogelijk mét link naar een PDF – van studies over hoe Nietzsche Spinoza las.

Voor zover ik kan nagaan is de eerste die een grondige studie maakte van wat Nietzsche over Spinoza schrijft Margaret Erskine Nicolson Spencer die in 1924 promoveerde op deze dissertatie

• Margaret Erskine Nicolson Spencer, A comparative study of the ethics of Spinoza and Nietzsche. New Haven/Conn.: Yale University, 1924.

Een aantal jaren later bewerkte ze dat tot een artikel

• M. E. Spencer, “Spinoza and Nietzsche: A Comparison.” In: The Monist, Vol. 1, No. 1 (January, 1931), pp. 67-90 [cf.]

"Spinoza and Nietzsche ... [consider] not what ought to be the nature of man, but what is. ... Yet neither Spinoza nor Nietzsche is content to leave man as he finds him. They both turn from the natural man in Hobbes' sense, to seek an ideal individual." [cf. deze tweet die mij deze titel deed opsporen]

Afscheid van Nietzsche en zijn Spinoza [1] - #Spinoza

 

Alle boeken van en over Spinoza heb ik mee kunnen nemen naar mijn nieuwe onderkomen in een woonzorg-appartement; die vullen daarin drie met deurtjes afgesloten kasten. Bijna alle rest van mijn boeken heb ik moeten achterlaten: de Plato-boeken, de Kant-boeken, de vele Habermas- boeken (een oude ‘hobby’ van me) en noem maar op (veel literatuur niet te vergeten). Ook de bibliotheek van en over Nietzsche (die ik compleet had) heb ik achtergelaten en - vanuit het besef dat ik het echt niet allemaal nog eens kan (her)lezen - laten ophalen door een kringloopwinkel. Ik hoop maar dat al die boeken in goede handen zijn terechtgekomen of nog zullen komen.

Vele malen heb ik over hoe Nietzsche over Spinoza dacht, geblogd (misschien kom ik aan het eind nog met een overzicht). Hier ga ik afscheid nemen van dat thema door de vele links aan te geven naar PDF’s van artikelen, hoofdstukken uit boeken en (master)scripties die op internet te vinden zijn – wat bij elkaar best wel wat is. Die volgen alle in een volgend blog. Iemand die een studie van het onderwerp wil maken zou bij dit en het volgend blog kunnen beginnen.
 
Om de vergelijking te beginnen neem ik hier nu het eerste stuk van de inleiding over van Stuart Pethick, Affectivity and Philosophy after Spinoza and Nietzsche. Making Knowledge the Most Powerful Affect [zie volgend blog]

Amerikaanse dichter bracht bundel "Bohr’s Spinoza" - #Spinoza

Al vermelden zijn en.wikipdia-pagina en zelfs zijn eigen website het nog altijd niet, ik vermeld hier - uit een soort compleetheidsbehoefte - dat van deze 43 jarige Amerikaanse dichter in mei 2017 verscheen:

Noah Eli Gordon, Bohr's Spinoza. Quale Press, May 2017 - 60 pages

Blurb: "an experiment in ambiance, lineation and energy exchange -- is a book-length poem that alternates prose and verse sections. The prose rewrites the opening salvos of Spinoza’s Ethics through a conversation between two people walking around a parking lot and talking about dogs, an actual dog in someone’s yard, and people in a theater watching what turns out to be a film about two people walking around a parking lot and talking about dogs. The verse takes as a formal and procedural model the exchange of electrons to create energy as documented by the writings of Niels Bohr, attempting to replicate this exchange through the redeployment and exchange of the utterance within the poem’s own sonic, rather than atomic, structure.

Franz Kafka (1883-1924) en Spinoza [4]

Drie keer eerder had ik een blog over de vraag of en wat Franz Kafka van Spinoza kende en wellicht over hem schreef of welke denkbeelden hij – eventueel zonder verwijzing – van hem overnam?

• 16-09-2011 Franz Kafka (1883-1924) en Spinoza; Met o.a. Astrid Dehe en Achim Engstler (Hrsg.), Kafkas komische Seiten.

• 09-07-2013 Hoe construeer je een relatie tussen Kafka en Spinoza? Met o.a. verwijzing naar Dimitri Vardoulakis, "Kafka's Empty Law: Laugther and Freedom in The Trial,” Chapter 2 in: Brendan Moran & Carlo Salzani (Eds.), Philosophy and Kafka. Rowman & Littlefield, 2013

• 29-09-2013 Is er dan toch een artikel met Kafka én Spinoza in de titel?

Nu ontdekte ik onlangs dat Dimitri Vardoulakis zijn hierboven vermelde artikel naar academia.edu heeft geüpload. Daarop wilde ik in dit blog wijzen, maar er ook iets over zeggen. Enige tijd heb ik mij nu met het artikel bezig gehouden - het is geen stuk dat zich vlot laat verwerken – het vraagt diepgaander studie), maar ik ben er uiteindelijk niet echt ‘kapot van.’

Spinoza, « génie juif » ou criminel…? - #Spinoza

Op Terre Promise.fr verscheen vandaag een lang en gedegen gedocumenteerd artikel onder deze titel:

 

Wie de auteur is van het artikel wordt niet vermeld en kon ik ook niet achterhalen: hij of zij zit verscholen achter “Copyright Terre Promise © Elishean.” Op de sites www.terrepromise.fr  en www.Elishean.fr  is blijkbaar een collectief zeer actief. Ik ben op mijn hoede daar ik bij verder zoeken soms waarschuwingen van mijn beveiligingsprogramma kreeg (ik zou als ik u was ook niet ingaan op de uitnodiging om van het lange artikel een PDF te downloaden want dan krijg je een .exe-programma voorgeschoteld, waarvan je niet weet wat het op je harde schijf gaat uitspoken).

Maar fascinerend is het lange artikel met z’n 96 eindnoten wel. In de laatste decennia van de 19^e eeuw was in Italië en Frankrijk onder psychologen, juristen en criminologen de vraag naar de vrije wil en verantwoordelijkheid in geval van niet-vrije-wil aan de orde. Het stuk behandelt uitgebreid de verwijzingen naar Spinoza van C. Lombroso, en nog uitgebreider het boek van Paul Bourget, Le Disciple, waarin veel Spinoza aan de orde kwam - om maar op een paar dingen te wijzen.

Op 21 sept. 2018 Symposium: De kring van Spinoza. #Spinoza

 

De website van de Vereniging Het Spinozahuis laat lezen:

Op 21 september 2018 vindt ter gelegenheid van de oratie van Henri Krop een symposium plaats. Het onderwerp is De kring van Spinoza.

Dit symposium is voor leden van de VHS toegankelijk, mits zij zich voor 7 september opgeven bij de secretaris van de Vereniging, Kees Bruijnes: info@spinozahuis.nl

Aldaar het PDF van het programma De kring van Spinoza, waarvan hierna de hoofdlijnen (voor de toelichtingen: zie dat programma):

Thema ASK’s Spinozadag 25 november 2018 Spinoza – vreemdeling - #Spinoza

De Amsterdamse Spinoza Kring (ASK) schrijft in de Nieuwsbrief die gisteren werd verzonden:

Op 25 november 2018 vindt de volgende Spinozadag plaats, met als thema: Spinoza – vreemdeling. Spinoza is wat we tegenwoordig een ‘allochtoon’ zouden noemen, omdat zijn vader in Portugal was geboren. Hij is daarbij ook een vluchteling, want zowel van zijn vaders als van zijn moeders kant is hij afkomstig uit een familie van marranen - letterlijk ‘zwijnen’-, dat wil zeggen joden die in Spanje en Portugal onder dwang tot het christendom waren bekeerd om verbanning te voorkomen. Vanwege de constante druk van de inquisitie, die deze ’nieuwe christenen’ ervan verdacht in het geheim trouw te zijn gebleven aan het jodendom, waren zij naar het Noorden gevlucht en gebruik makend van de geloofsvrijheid in de nieuwe Republiek terug gekeerd tot het jodendom. Spinoza bleef een buitenstaander, in die migrantengemeenschap, maar ook, na zijn verbanning in het verzuilde Nederland. Hij sloot zich namelijk niet bij een van de vele andere geloofsgemeenschappen aan. Hij schreef zijn werken in het Latijn en slechts met tegenzin maakte hij soms gebruik van het Nederlands. Toch kon de ‘vreemdeling’ Spinoza een icoon van Nederland worden en is hij tot het boegbeeld van Amsterdam uitgeroepen (cultuurnota 2007). Dit conflict tussen vreemdelingschap en integratie heeft Spinoza niet alleen in zijn leven opgelost, maar in het Theologisch-politiek Traktaat legt hij ook uit hoe Nederland toen succesvol met vreemdelingen omging en zo de basis voor zijn Gouden Eeuw legde. Net als in de zeventiende eeuw kent Nederland nu veel ‘vreemdelingen’. Inmiddels heeft nu weer ongeveer de helft van de Amsterdamse bevolking een ‘migratie-achtergrond’. Laten Spinoza’s ervaring en analyses zich vertalen naar de huidige tijd? Via www.spinozadag.nl houden we u op de hoogte van het programma en de praktische zaken.
Sprekers:
Prof. dr. Irene Zwiep (UVA)
Dr. Pooyan Tamimi Arab (UU)
Dr. Luc Panhuijsen

 

Nicolas Dings, de beeldhouwer van het Spinozabeeld bij de Stopera in Amsterdam, drukte Spinoza's verbondenheid met het vreemdelingschap uit met deze 'vreemde vogels' op zijn mantel "die verwijzen naar de culturele diversiteit van de stad" [PDF].

Foto hierboven van Spinozabeeld (een van de betere foto's) aangetroffen op de website Spirituele teksten.

Zie ook het blog van 15-10-2012: Spinoza "was nauwelijks Nederlander" (Han van Ruler)

Joods historica en schrijfster Evelien Gans overleden. Er komt van haar niets over #Spinoza

Evelien Gans in 2017
foto: Patrick Sternfeld
voor Benjamin, kwartaalblad JMW

Van het tweede deel van de ‘dubbelbiografie’ over Jaap en Ischa Meijer zal het jammer genoeg niet meer komen.

In het blog van 05-09-2011 “Jaap Meijer (1912 - 1993) was een redelijk felle Spinozafan,” schreef ik: “

In 2008 publiceerde historica Evelien Gans het eerste deel van de dubbelbiografie Jaap en Ischa Meijer; Een joodse geschiedenis 1912-1956 [Prometheus, 2007]. In dit deel komt Spinoza nog niet voor; ik ben benieuwd of dat in het tweede deel wel het geval zal zijn (hetgeen toch zou moeten).

Om de zoveel tijd ging ik eens kijken of dat tweede deel al op komst was. Afgelopen donderdag deed ik dat voor het eerst sinds ruim een jaar weer (had ik een voorgevoel?) en zag dat er nog niets over te vinden was. Bij het NIOD was al geruime tijd te lezen: “De dubbelbiografie Jaap en Ischa Meijer: een joodse geschiedenis 1912-1956 / Ischa en Jaap Meijer: een joodse geschiedenis 1956-1995 over vader en zoon verbindt de individuele- en familiegeschiedenis van twee recalcitrante en creatieve Nederlandse Joden, en de breuk en continuïteit tussen twee generaties, met de collectieve geschiedenis van de Joden in Nederland in de twintigste eeuw.” En verderop:

In deel twee zet Jaap Meijer, met zijn vrouw Liesje Voet naast zich, zijn duizelingwekkende historische productie voort, en ontpopt hij zich bovendien tot de dichter Saul van Messel. Ischa Meijer zal het bitterzoete genoegen smaken als journalist, interviewer, (toneel)schrijver en ‘fenomeen’ zijn bewonderde én gehate verwekker steeds vaker aan geduid te zien als ‘de vader van Ischa’.

Het leven van zowel Jaap als Ischa (die nog geen twee jaar na zijn ouders zal sterven) is met vele draden verbonden met de herinnering aan de Shoah, met Israël en de ambivalente gevoelens en controverses met betrekking tot de Joodse staat, met nieuwe verschijningsvormen van antisemitisme en sarcasme tegenover een te sterke benadrukking van ‘het Joodse leed’.

Beiden drukten, ieder op geheel eigen wijze, een stempel op de Joodse geschiedenis en cultuur. Ze bleven creatief – en recalcitrant. Tot een verzoening zou het niet komen.

Quiz Princeton University Press: Which Heretic are You? - @Spinoza

Princeton University Press, de uitgever van Steven en Ben Nadler’s Heretics, “a graphic novel account of the seventeenth-century thinkers who challenged the authority of church and king—risking excommunication, imprisonment, and even execution—to lay the foundations of modern philosophy and science,” plaatste een kleine enquête op z’n site met de vraag

“But which of these radical philosophers would you have been? Take our quiz and find out…”

De uitkomst van deze blogger was uiteraard: 

Latijn-Duitse Ethica-uitgave van Meiner Verlag voor Jubileumprijs van €15 - #spinoza

De Duitse Philosophische Bibliothek werd opgericht in 1868 en kwam later terecht bij Meiner Verlag für Philosophie. Dit jaar bestaat deze serie filosofische teksten dus 150 jaar. Bij gelegenheid van het 150-jarig bestaan zijn de prijzen van twaalf werken naar €15 verlaagd - daaronder Spinoza's Ethica - tweetalig Latijn-Duits, in vertaling van Wolfgang Bartuschat. Ik heb in de afbeelding  (die naar Meiners website brengt) de oude prijs toegevoegd.

 

Die Sonderedition zum 150jährigen Bestehen der Philosophischen Bibliothek umfasst bedeutende Werke aus allen Epochen der Philosophiegeschichte sowie das nun in Festeinband vorliegende Kompendium „Disziplinen der Philosophie“ sowie das „Wörterbuch der philosophischen Begriffe“ zum Jubiläumspreis von je 15 Euro:

Alweer een grafische visualisering van de Ethica op internet gebracht. ‘Digitalspinozism’ is in opmars - #Spinoza

De axiomatische opzet van de Ethica heeft al heel wat ICT-onderlegden uitgedaagd om die structuur in kaart en in beeld te brengen.

Via deze tweet feliciteert Boston College Philisophy PhD student Jack Bagby met het gereedkomen van zijn website "Mapping Spinoza's Ethics" op ethica.bc.edu/#/

Die website biedt diverse visualiseringen van de argumentatieve structuur van de Ethica. Als dat met een geavanceerd dataverwerkingsprogramma is gedaan, kun je daarmee ‘indrukwekkende’ grafische voostellingen, in dit geval ook in 3D aanbieden. Ik zet ‘indrukwekkende’ tussen aanhalingstekens, daar ik het nut ervan niet inzie. Alles wat verder gaat dan snel en duidelijk laten zien welke elementen (definities, axioma’s en stellingen) voorafgaan (hier Parent Elements) en welke nakomen/volgen (hier Child Elements) is in mijn ogen niet meer dan spelen en imponeren.

[Zie hoe op deze Facebook-pagina de 'baas' van het project op 26 mei 2016 gefeliciteerd werd met het binnenhalen van een subsidie ervoor.]

Er was al ethics.spinozism.org/ van Torin Doppelt, PhD, van wie ik de term ‘digitalspinozism’ leerde.

En er was al SpinozaBase van Baptiste Mélès. En er is méér.

Justin Weinberg bracht op zijn website het bericht iets enthousiaster (hoewel ook met een voorbehoud wat betreft de 3D-presentatie). Iemand die zich jaren terug met iets vergelijkbaars heeft bezig gehouden reageert met: "the work being done by Mr. Bagby looks fantastic! I always loved the architectural nature of Spinoza and am so excited to be able to SEE it now. Bravo, sir!"   

 

Vandaag 344 jaar geleden verscheen ‘t Placaet van den Hove van Hollandt tegen o.a. de TTP van #Spinoza

Om ons te herinneren.

Op 19 juli 1674 werd uitgevaardigd het “Placaet van den Hove van Hollandt, tegens de Sociniaensche Boecken Leviathan en anderen”, te weten het Tractatus Theologico Politicus. Van Spinoza is geen reactie hierop bekend.

Uit: Groot placaet-boeck, vervattende de placaten, ordonantien ende edicten van de Hoogh Mogende Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden ende van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt; midtsgaders van de Ed. Mog. Heeren Staten van Zeelandt. [..] Derde deel. In 's-Graven-hage: By Jacobus Scheltus, Ordinaris Drucker etc., 1683 – books.google [bovenste deel genomen van het Spinozaweb dat het onderste deel niet geeft]

Morgen in Bonn "Tag der Kippa" vanwege de antisemitische aanval op #Spinoza Scholar

De berichtenstroom n.a.v. de antisemitische aanval van Yitzhak Melamed [cf. blog] houdt aan. En de affaire zelf lijkt ook tot almaar grotere proporties aan te zwellen. The Voice of the Orthodox Jewish Community bracht eergisteren het bericht dat eindigde met:

Herbert Reul, a local German government minister, also apologized to Melamed, and said, “We will not allow Jews to be persecuted once again in Germany,” according to Deutsche Welle .

The Times of Israel schrijft vandaag

“In October, Melamed will return to Germany. And he’ll be wearing his kippah, just as he always has. He will not let a string of anti-Semitic attacks there — including the one that set off his ordeal — deter him.

“There’s the question of the current situation in Germany, when people are afraid of going with the kippah,” he told JTA in a phone interview Tuesday. “I don’t understand how people are willing to tolerate that.”

De General Anzeiger liet gisteren weten:

Nach dem antisemitischen Angriff auf den jüdischen Professor Yitzhak Melamed möchte Oberbürgermeister Ashok Sridharan ein Zeichen für gesellschaftlichen Zusammenhalt und gegen wachsenden Antisemitismus setzen. Am Donnerstag, 19. Juli, findet daher um 15 Uhr vor dem Alten Rathaus auf dem Marktplatz ein "Tag der Kippa" statt, wie die Stadt am Dienstag mitteilte. Die Veranstaltung war ursprünglich für den kommenden November geplant, nach der Attacke am Hofgarten findet dieser in Abstimmung mit der Jüdischen Gemeinde nun vorher statt. "Niemand, keine Bonnerin und kein Bonner und erst recht kein Gast, sollte sich in unserer Stadt vor Tätlichkeiten fürchten müssen, auch nicht wegen eines religiösen Symbols", so Sridharan.

 Bij zijn lezing bij 't "Colloque International Spinoza France États-Unis in Parijs op 3 juni 2016 droeg Yitzhak Melamed een kippa (anders dan een jaar later in Hamburg, cf. blog).

Italiaanse vertaling van Karl Jaspers' Spinoza met alweer een nieuwe editie - #spinoza

26 februari 2018 wees ik erop dat "Karl Jaspers' Spinoza in 't Italiaans vertaald" was. Nu al, nog geen vijf maanden later, brengt uitgever Castelvecchi een nieuwe editie uit met een andere cover. Die Italianen vreten Spinoza.

Spinoza's Political Treatise. A Critical Guide. Edited by Yitzhak Y. Melamed, & Hasana Sharp is uit - #Spinoza

In ’t blog van 10 mei 2018: “Aangekondigd: Spinoza's Political Treatise. A Critical Guide” leek nog dat het boek in augustus zou verschijnen, maar in deze tweet van Hilary Gaskin (Philosophy book publisher at CUP) is het boek reeds verschenen.

 

De Volkskrant koos Rikus Koops’ brief over "overschatte verwondering" als "brief van de dag". Knap hoe Spinozistisch zijn brief is zonder verwijzing naar #Spinoza

Hongarije heeft wel de Jeugdwerken van #Spinoza

Spinoza, Ifjúkori művek [Jeugdwerken]. Redactie en inleiding: Nádor György. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1956 & 1981

Morgen verschijnen tweeling-boeken over de Bijbelse filologie en #Spinoza

Eerder was de uitgave in april verwacht, maar volgens de uitgever zullen morgen verschijnen:

Dirk van Miert, The Emancipation of Biblical Philology in the Dutch Republic, 1590-1670. Oxford University Press, 18 juni 2018
&
Jetze Touber, Spinoza and Biblical Philology in the Dutch Republic, 1660-1710. Oxford University Press, 18 juni 2018
Het laatste had ik al aangekondigd in het blog van 17-06-2017
De direct betrokkenen ontvingen het al, zoals getoond werd in deze tweet, waaraan ik deze foto ontleen.

 

Daarnaast kan ook nog het eerder verschenen boek, het oudere broertje, getoond worden:

Dirk van Miert, Henk Nellen, Piet Steenbakkers & Jetze Touber (Eds.), Scriptural Authority and Biblical Criticism in the Dutch Golden Age. God's Word Questioned. Oxford: Oxford University Press, 12 October 2017- 480 Pages  [cf. blog van 10 september 2017]. Cf. books.google.

Spinoza Scholar Yitzhak Melamed zoekt z’n identiteit niet in ’t Spinozisme - #spinoza

De afschuwelijke aanslag op de Spinoza Scholar Yitzhak Melamed [cf. blog van gisteren] houdt mij erg bezig. Ik heb niet de behoefte iets te zeggen over het groeiende antisemitisme of het ontstellend overdreven politiegeweld waar hij het slachtoffer van werd. Zo ongeveer alle media hebben erover bericht – het ‘incident’ wordt bepaald niet weggestopt, zie onder - en vele personen en instanties hebben hun afschuw erover geuit. Ik heb er dan ook alle vertrouwen in dat dit serieus zal worden onderzocht, hetgeen is toegezegd zoals o.a. de Westfälische Rundschau gisteren liet lezen:

Innenminister Herbert Reul (CDU) versprach am Sonntag „rückhaltlose Aufklärung“. Es werde „nichts vertuscht“, sagte er dieser Zeitung. „Die Ermittlungen werden nicht vom Polizeipräsidium Bonn, sondern vom Polizeipräsidium Köln durchgeführt. Geleitet wird das Verfahren von einer Staatsanwaltschaft. Damit ist sichergestellt, dass das auch absolut unabhängig geschieht“, sagte Reul.

Waar ik me ongerust over maak is wat het voor het Spinozisme kan betekenen dat deze zo aan de weg timmerende en zeer veel publicerende Spinoza Scholar zich in feite nog orthodox joods presenteert. Melamed is blijkbaar geen volgeling van Spinoza die immers niets moest hebben van ceremonieën, rituelen en uiterlijkheden. Hoe anders Melamed die zijn identiteit ziet in het dragen van een keppeltje:

Haben Sie eine Kippa getragen?

Melamed: Ja, ich trage immer eine Kippa. In den USA, in Frankreich und in Deutschland. Ich bin mehrmals im Jahr hier wegen Lesungen. Ich habe diese ganzen Geschichten über Antisemitismus gehört, aber nie etwas selbst erlebt. Müsste ich die Kippa absetzen, weil es ohne sicherer wäre, würde ich nicht mehr herkommen. Das hat eher persönliche als religiöse Gründe. Ich möchte einfach meine Identität nicht verleugnen. [Berliner Morgenpost 14-7-2018]

Uit het uitgebreide interview dat Richard Marshall op 30 december 2017 op 3:AM Magazine met Yitzhak Melamed waren we al een en ander over zijn opgroeien in de ultra-orthodoxe gemeenschap Bney Brak in Israël te weten gekomen [cf. blog], maar dat hij z’n identiteit er nog zo door gevormd acht, had ik niet vermoed. Daarom was dit nogal schokkend voor me. Is er niet het risico dat hij Spinoza met een kippah op leest?

Maar zie hoe bij deze lezing aan de Universiteit van Hamburg op 11.05.2017 - "The Road not Taken: Why was Spinoza not a Sceptic?" - Yitzhak Melamed géén keppel droeg. Hij kan zich dus ook zonder presenteren.

 

Yitzhak Melamed wegens dragen kippa slachtoffer antisemitische aanslag op weg naar lezing over #Spinoza

Yitzhak Melamed [cf.] zou in Bonn een lezing geven over de „transzendentalen Gott bei Spinoza" en werd op weg naar de universiteit in Bonn eerst door een Palestijnse jongeman gemolesteerd daar hij een keppeltje droeg en toen in elkaar geslagen door de Duitse politie. Lees het verhaal in Der Berliner Morgenpost (klik bovenste afbeelding) of hetzelfde verhaal in Der Westen (klik onderste afbeelding).

Of lees hoe professor Melamed zelf de vreselijke lotgevallen die hem overkwamen in de Bonner Hofgarten op 11 juli 2018 in een brief aan een Duitse vriend beschreef, door Melamed op 13 juli op Facebook geplaatst en een dag later overgenomen op Leiterreports.

Tip voor de deelnemers aan de VHS-zomerweek: “Spinoza en de Europese Verlichting”

Maandag over een week, van 23 t/m 27 juli 2018, start weer de jaarlijkse VHS-zomerweek in hotel Woodbrooke in Barchem. Thema van de week is: Spinoza en de Europese Verlichting [cf. VHS].

In eerdere blogs wees ik op de recent toegezonden mededelingen van Henri Krop en Paul Juffermans, die zeer goed als inleiding of achtergrond te gebruiken zijn. Toen ik gisteren met Ernst Cassirer bezig was - die zoals bekend Die Philosophie der Aufklärung schreef [Tübingen: Morh, 1932]. in het Engels vertaald als The Philosophy of the Enlightenment [Princeton: Princeton University Press, 1951] – ontdekte ik de masterthesis van

Kees-Jan van Klaveren, Het maakbare verleden. Verlichtingshistoriografie van Cassirer tot Israel in moreel perspectief. Masterthesis Maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, 2008 [PDF]

Het is een zeer informatieve, indrukwekkende en goed leesbare studie over de diverse historische (en filosofische) studies van de Verlichting. Aan bod komen de Verlichtingsstudies van: Paul Hazard, Ernst Cassirer, Peter Gay, Horkheimer & Adorno, Margaret Jacob, Jonathan Israel e.a. Een gedegen, informatief en kritisch overzicht. Spinoza komt - via Israel - veel aan de orde en voor Locke heeft de auteur extra belangstelling.

De studie van zo'n 144 bladzijden, kan mogelijk een goede voorbereiding geven op die studieweek - een achtergrond bieden. Lees eventueel eerst de samenvatting:

"A Makeable Past. Enlightenment Historiography from Cassirer to Israel in Moral Perspective (1932-2006)," Master Thesis summary, EUR, 2008 [PDF]