Iemand zond mij een e-mail met deze interessante vraag, die ik het liefst via een blog beantwoord.
In E3St4 zegt Spinoza: Iets kan alleen door een uitwendige oorzaak vernietigd worden.
Het bewijs vertelt ons ook iets over hoe Spinoza definities ziet: Een definitie bevestigt iets van het wezen van iets en ontkent het niet. Dwz: het wezen wordt gesteld, en niet vernietigd. Als we ons richten op de zaak en niet op uitwendige oorzaken dan vinden we niets dat het kan vernietigen.
Dan wordt ik door mijn huidige ideeën genoodzaakt te denken: Een definitie is dus een positieve zaak. En dan komt de vraag op: Hoe verhoudt zich dit tot een eerdere uitspraak: “determinatio negatio est”? Dus als je bepaalt wat iets is, dan ontken je per definitie bepaalde andere zaken.
Voor mijn beantwoording is van belang goed te lezen wat Spinoza schrijft over determinatio negatio est
Cf. het blog http://blog.despinoza.nl/log/determinatio-negatio-est.html: Op 2 juni 1674 schreef Spinoza aan »waarde Vrient« Jarig Jelles dat “vorm [figura] niets anders dan bepaling, en bepaling ontkenning is” daarom kan vorm niets anders dan ontkenning zijn. Ik geef in dat blog de volledige tekst en een analyse.
Het wordt dan duidelijk
de definitie van iets beoogt het 'wezen' van iets te geven;
een determinatio geeft de afbakening/bepaling van de vorm (figura) van iets (en zegt niets over het wezen).
Dat laatste kan alleen m.b.t. tijdelijke (singuliere) dingen. De substantie heeft geen vorm (geen figuur) en kan dus niet 'afgebakend' worden: er kunnen geen paaltjes omheen worden gezet. Van de substantie kan wel een definitie, maar geen determnatio worden gegeven,,
Daarmee is het belangrijkste wel gezegd. Ik was van plan hier nog een kleine excursie aan toe te voegen over hoe Hegel hiermee omging (maar dat kwam er niet van).
Fijn nog eens een oude correspondentie te lezen, bedankt.
BeantwoordenVerwijderenJa Stan, dan heb ik toch wel een probleem. Met het gebruik van de term 'wezen'. Ik meen dat het wezen bij Spinoza iets individueels is. Onder een definitie vallen normaal gesproken veel dingen. Een definitie kan dus moeilijk het wezen van die dingen geven. Of zie jij dat anders?
BeantwoordenVerwijderenSpinoza zegt het heel duidelijk in het bewijs bij 3/4, zoals in de vraag geciteerd: "Een definitie bevestigt immers van iets het wezen en ontkent het niet, met andere woorden, zij stelt het wezen van het ding en vernietigt het niet."
BeantwoordenVerwijderenIk denk dat je 3/4 anders moet lezen, er zou anders sprake zijn van een enorme tegenstrijdigheid (waar ik Spinoza niet van verdenk). Ik geef de vertaling van Curley: 'For the definition of any thing affirms, and does not deny the thing's essence'. Er is het wezen van een ding en de definitie kan het wezen bevestigen of ontkennen. De d3finitie geeft niet zelf het wezen. Ook het tweede deel dient zo gelezen te worden: 'or, it posits the thing's essence and does not take it away'. De definitie is iets 'buiten' het wezen, dat het wezen kan bevestigen of wegnemen.
BeantwoordenVerwijderenIn 'over de verbetering van het verstand' geeft Spinoza vanaf 95 hoe een definitie behoort te zijn.
BeantwoordenVerwijderenHet belang van de vorm van de idee, die moet worden gezocht in het denken zelf, wordt geduid vanaf 69.
BeantwoordenVerwijderenInderdaad, goed om nog eens door te nemen.
BeantwoordenVerwijderen