De weg naar het betere leven
vereist een open blik op het ergste,
zoals Thomas Hardy schreef,
[volgens Yrvin Yalom cf. Filosofie Magazine]
vereist een open blik op het ergste,
zoals Thomas Hardy schreef,
[volgens Yrvin Yalom cf. Filosofie Magazine]
Thomas
Hardy was een Engelse romanschrijver en dichter – een Victoriaanse realist in
de traditie van George Eliot, beïnvloed door het romanticisme van vooral William
Wordsworth. Hij was behoorlijk kritisch op nogal wat in de Victoriaanse
samenleving, vooral op hoe er werd neergekeken op plattelands volk zoals dat in
zijn geboortestreek in Zuid-West-Engeland. [en.wikipedia]
Enigszins als bij George Eliot is bij hem de beïnvloeding door Spinoza merkbaar. Maar
minder dan over "George Eliot en Spinoza" is geschreven over "Thomas Hardy en Spinoza"
[cf. de Duitse Spinoza Bibliografie: veel over George Eliot, niets over Thomas Hardy]. Toch vond ik wel iets dat ik hier
bijeenbreng.
• Bij Kevin Z. Moore, The Descent of the Imagination: Postromantic Culture in the Later
Novels of Thomas Hardy [New York University Press, 1990, reprint 1993 – books.google]
lezen we over het personage dokter Edred Fitzpiers in
Thomas Hardy’s The Woodlanders (1887)
dat ik hier eerst globaal samenvat: als Grace Melbury, dochter van een rijke houthandelaar
- die haar had toegezegd aan Giles Winterbourn, de op haar verliefde appel- en
ciderboer - na haar middelbare schoolopleiding naar haar kleine dorp
terugkeert, benauwt haar het vooruitzicht in die omgeving te moeten leven. Als dan
de knappe nieuwe dokter Edred Fitzpiers zijn oog op Grace laat vallen, wijst
zij haar eerste minnaar Giles af en trouwt met Fitzpiers, een relatie die in de
smaak valt bij haar sociaal ambitieuze vader. Zij verlaat hem echter wanneer
zij verneemt van Fitzpiers’ ontrouw. Zij gaat naar Giles, die haar toestaat om
de nacht in zijn huis door te brengen, waarbij hij zelf buiten blijft slapen.
Het slechte weer van die nacht maakt hem ziek en Giles sterft. Grace keert dan
terug naar de berouwvolle Edred Fitzpiers. Hardy's novel of betrayal,
disillusionment and moral compromise depicts a secluded community coming to
terms with the disastrous impact of outside influences. [nl.wikipedia
& bol.com]
Dan nu Kevin Z. Moore: “To these observations on Goethe's
influence, we might add that Fitzpiers's choice of Spinoza as his philosophic
mentor is derived from Hardy's reading of G. H. Lewes's account of Goethe's
impressions of the Jewish philosopher, excerpts from which appear in Hardy's
notes, written in Emma Hardy's hand (LN,
1:14, 260). Following Lewes's translation of Goethe's views, Hardy has
Fitzpiers evince the "boundless disinterestedness which shone forth in
every sentence" (LN, 1:260) of
Spinoza's, only now such disinterestedness "shines forth" as a
rainbow and every rainbow represents a negative figuration of Goethe's and
Spinoza's noble disinterestedness. It is then Fitzpiers's ignoble
disinterestedness (his carelessness) that interests Hardy. In effect,
Fitzpiers's rule of comportment selfishly inverts Spinoza's maxim that "he
who truly loves God must not require God to love him in return" (quoted
from Hardy's Literary Notebooks;
1:14). Appropriately in terms of the descent at hand, Fitzpiers justifies his
solipsistic engagements by reading Spinoza and Shelley. As a representative of
contemporary aesthetic culture, he exemplifies Hardy's consent to Symond's
belief that "As now taught, accepted, & carried out, are not the processes of culture rapidly
creating a class of supercilious infidels, who believe in nothing"(LN,
2:40, quotation from Symond's Essays
Speculative and Suggestive, emphasis Hardy's). Thus it is Spinoza who leads
us to Lewes who then leads us back to Goethe, just as Novalis leads us to
Goethe and then to Carlyle in The Mayor
of Casterbridge.” [p. 188-89]
Maria
Granic analyseert Hardy’s roman The Mayor
of Casterbridge uit 1886, mede en uitvoerig aan de hand van Spinoza. Cf.
• Maria Granic, “Failed Capitalist and Father: Restored
Order in Thomas Hardy’s Mayor of Casterbridge,” [In: Fathom, a French e-journal of
Thomas Hardy studies, 4 | 2016, cf. ]
The Mayor of Casterbridge verscheen eerst in
wekelijkse afleveringen in het tijdschrift The
Graphic en het Amerikaanse Harper's
Weekly tussen januari en mei 1886. In mei 1886 verscheen de roman ook in
boekvorm in twee delen. De critici loofden Hardy's stijl, maar hadden hun
bedenkingen bij sommige onwaarschijnlijke ontwikkelingen in het werk. Sommigen
vonden het op enkele punten ook choquerend. Deze kritiek nam toe bij Hardy's
volgende romans, met name Tess of the
d'Urbervilles en Jude the Obscure.
De boeken verkochten echter goed. Niettemin leidde de aanhoudende kritiek er op
den duur toe dat Hardy stopte met zijn prozawerk.
In Hardy's verbeelding van het fictieve graafschap Wessex staat Casterbridge voor Dorchester, zijn eigen woonplaats.
Het boek is opgebouwd als een klassieke tragedie. Het beschrijft de ondergang van een groot man (de ondertitel van het boek luidt "The Life and Death of a Man of Character") als gevolg van tekortkomingen in zijn karakter en het herhaaldelijk toeslaande noodlot. Dit noodlot, dat bij Hardy vaak vorm vindt in toevalligheden, leidt ertoe dat de positie van de hoofdpersoon beetje bij beetje wordt ondergraven, tot hij zijn onafwendbare ondergang tegemoet gaat.” [nl.wikipedia]
• In zijn laatste prozawerk Jude the Obscure (1895), maakte Hardy “judicious references to
Spinoza” volgens Anna Kornbluh in haar “Thomas Hardy’s ‘End of Prose,’ 1896” [cf.]. Abstract: This
entry considers Thomas Hardy’s “End of Prose,” his renunciation of the novel in
favor of poetry, as an important event in nineteenth-century literary history,
motivated by aesthetic concerns. It reads the geometric imagery in Hardy’s
final novel, Jude the Obscure, in connection with the advent of non-Euclidean
geometry, suggesting that mathematical forms inspired Hardy’s turn to the
poetic line.In Hardy's verbeelding van het fictieve graafschap Wessex staat Casterbridge voor Dorchester, zijn eigen woonplaats.
Het boek is opgebouwd als een klassieke tragedie. Het beschrijft de ondergang van een groot man (de ondertitel van het boek luidt "The Life and Death of a Man of Character") als gevolg van tekortkomingen in zijn karakter en het herhaaldelijk toeslaande noodlot. Dit noodlot, dat bij Hardy vaak vorm vindt in toevalligheden, leidt ertoe dat de positie van de hoofdpersoon beetje bij beetje wordt ondergraven, tot hij zijn onafwendbare ondergang tegemoet gaat.” [nl.wikipedia]
• Thomas Hardy, The
Literary Notebooks of Thomas Hardy, edited bij Lennart A Björk. Volume 1,
Springer, 1985 – books.google & Volume 2, Springer, 2016 – books.google
Daarin vinden we diverse referenties naar Spinoza.
De redacteur van Thomas Hardy’s The Literary Notebooks gaat nog het meest van iedereen in op Thomas Hardy’s kennis van en houding t.o. Spinoza. De eindnoten 112/13 daarover uit het eerste deel haal ik hier naar binnen:
De redacteur van Thomas Hardy’s The Literary Notebooks gaat nog het meest van iedereen in op Thomas Hardy’s kennis van en houding t.o. Spinoza. De eindnoten 112/13 daarover uit het eerste deel haal ik hier naar binnen:
Zie
tenslotte nog de volgende noot in
• D. Musselwhite, Social
Transformations in Hardy's Tragic Novels: Megamachines and Phantasms.
Springer, 2003 – books.google
“[…] The extent to which Hardy was familiar with
Spinoza's work is still a matter for conjecture (see the comments by Lennart A.
Bjork in his edition of The Literary
Notebooks of Thomas Hardy (London: Macmillan, 1985), pp. 260-1) but 1 think
a case can be made for a strong Spinozist influence in the composition of Tess.” [p. 204, eindnoot 39]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten