zaterdag 30 juni 2018

Spinoza verzonnen in de geschiedenis van ’t Amsterdamse Proeflokaal De Drie Fleschjes - #spinoza


In 1650 opende in de Gravenstraat nr 18 achter de Nieuwe Kerk het Proeflokaal De Drie Fleschjes dat nog steeds bestaat
Loebas Huubsz. M.C. Oosterbeek schreef op verzoek van Joop de Koning, uitbater sinds 1986, een geschiedenis van driehonderdvijftig jaar Proeflokaal De Drie Fleschjes 1650 - 2000 [PDF]. Daarin verzon de schrijver schaamteloos een aantal passages over het bezoek van Spinoza aan dat proeflokaal. Spinoza zou zelfs aanwezig geweest zijn bij de opening.

En een aantal bladzijden verder:
Ik kan uiteraard niet beweren dat Spinoza nooit dat café heeft bezocht (waarom zou hij niet…), maar dat hij er is geweest – daarvoor bestaat geen enkele evidentie – het is dus volledig uit de duim gezogen.

vrijdag 29 juni 2018

Richard Mather over "Spinoza’s puzzling attributes" - #spinoza


Richard Mather verwees op zijn twitterpagina naar een artikel over "Spinoza’s puzzling attributes" dat hij vanmorgen publiceerde op zijn blog bij Wordpress. Een  niet onaardig stuk.

The Jerusalem Post laat weten: “Richard Mather writes and edits for Israel News Online. He has also written for the Jewish Media Agency, Poetica Magazine, Drash Pit, Voices Israel and Chabad Lubavitch’s Holiday Times Magazine. He lives in Manchester, England.”

Hij eindigt zijn blog met: “I suggest, then, that Spinoza’s ideas about God’s unknown attributes are remnants of his early encounters with Descartes’ philosophy.”

Nieuwe Engelse Ethica-vertaling, gebaseerd op de komende nieuwe kritische editie - #spinoza


CUP, Matthew J. Kisner en vertaler Michael Silverthorne hebben een primeur: op korte termijn verschijnt (of wellicht is al verschenen):

Spinoza, Ethics. Proved in Geometrical Order. Edited by Matthew J. Kisner; translated by Michael Silverthorne and Matthew J. Kisner. Cambridge Universiy Press [Series: Cambridge Texts in the History of Philosophy], 2018 - 309 pages

In “Note on the text and translation”  lezen we:
“Our translation is based on the new critical edition of Spinoza’s Ethics prepared by Fokke Akkerman and Piet Steenbakkers.17
17 Forthcoming from Presses Universitaires de France, Paris, with facing French translation, as part of the series, Spinoza OEuvres.”

Eerder dan de al maar uitblijvende Franse uitgave, en ook eerder dan een Nederlandse vertaling door Piet Steenbakkers, verschijnt deze uitgave in het Engels. Een knappe prestatie van Michael Silverthorne en Matthew J. Kisner, die beiden voor de vertaling tekenen en de laatste voor het redactionele werk verantwoordelijk is. Een nadeel van het eerder verschijnen dan de nieuwe kritische editie is, dat als ze naar een Latijnse tekst willen verwijzen, ze dat nog naar de Gebhardt-uitgave moeten doen.

donderdag 28 juni 2018

John Ivan Biro (1940 - ) was co-redacteur van twee Spinoza-anthologieën, maar schreef zelf nooit over #Spinoza


Dit wordt een enigszins merkwaardig blog. Daar ik geen enkel werk over Spinoza kan vinden van iemand die aan twee niet onopgemerkt gebleven anthologieën over Spinoza als redacteur bijdroeg, schrijf ik dit blog waarin ik bijeenbreng wat ik over hem kon vinden.

John Biro behaalde z'n Ph.D. aan de Syracuse University. Hij was Professor of Philosophy aan de University of Florida van 1989 - 1998. [Cf. Document Faculty and Staff van die universiteit; PDF cf. ook dit latere overzicht in PDF]
Hij was mederedacteur van twee essay-verzamelingen over Spinoza, n.l.:
I Robert W. Shahan & J. I. Biro (eds.), Spinoza: new perspectives. Norman: University of Oklahoma, 1978; reprint dec. 1980 - 240 pages
Over die reader schreef ik in het blog van 14-03-2017, "Een Spinoza-special van 40 jaar geleden." Daar bracht ik behalve de cover ook de Inhoudsopgave. die inhoudsopgave noemt geen bijdrage van Biro.

Vandaag kwam ik een andere cover tegen, die mij nieuwsgierig maakte. Deze cover die ik hier laat zien, zal van die waarschijnlijke 1980-reprint zijn, welk gegeven ik ontleen aan Amazon (die dan weer geen cover geeft, maar wel deze andere datum van uitgave; de Spinozabibliografie weet van geen reprint.)

II Olli I. Koistinen, & John I. Biro (eds.), Spinoza: Metaphysical Themes. Oxford University Press, 2002 - 272 pagina's – books.google 
Van dit werk hier de inhoudsopgave (klikken vergroot), en ook daarin komt geen bijdrage voor van Biro (hij zal hooguit hebben meegeschreven aan de introductie).
CONTENTS
 
 
 











Ik citeer de eerste twee alinea’s uit het NDPR-review van Steven Nadler over dit werk:
There is always room for another book on Spinoza. I would not say this about every great dead philosopher, least of all those with as quantitatively slim an output as Spinoza. But there still seem to be so many corners left to explore in Spinoza’s deep and rich philosophy, so many unanswered – even unasked – questions, that we should not begrudge yet another monograph or anthology that promises something new. Even those aspects of Spinoza’s thought that have received the most attention from contemporary philosophers – his metaphysics and epistemology – remain notoriously difficult and endlessly fascinating, and cry out for innovative and creative interpretations.

This new collection of essays, all previously unpublished, does a good job of focusing discussion on some important philosophical, interpretative and historical issues around Spinoza’s philosophy. The editors explicitly set themselves the task of producing a problem-oriented set of essays, self-consciously modeling themselves, they say, on Jonathan Bennett’s work on Spinoza. If what this means is that part of their aim is to add to the case for Spinoza’s continued philosophical relevance – as opposed to what may be his “merely historical” importance – then they have, to a large degree, succeeded. Many of the essays in this volume address pressing issues raised in and by Spinoza’s philosophy with the clarity and analytical rigor of contemporary metaphysics and epistemology but (for the most part) without losing sight of what Spinoza himself was really about.
In het overzicht van de contributors in dit werk is over Biro te lezen:
John Biro is professor of philosophy at the University of Florida. He has published numerous essays on eighteenth-century philosophy, as well as on topics of current interest in the philosophy of mind and the philosophy of language. He is co-editor of three volumes, Spinoza: New Perspectives (University of Oklahoma Press, 1978), Mind, Brain, and Function (University of Oklahoma Press, 1982), and Frege: Sense and Reference One Hundred Years Later (Kluwer Academic Publishers, 1995).
Hij is dan wel met emeritaat, maar nog actief, zoals blijkt uit de NEWSLETTER 2012 van de FLORIDA PHILOSOPHICAL ASSOCIATION, In het PDF waarin te lezen is:

John Biro has several recent publications, including: with Harvey Seigel, “Argumentation, Arguing, and Arguments: Comments on Giving Reasons”, Theoria (2011); “Calling Names”, Analysis (2012); and a Review of Galen Strawson’s The Evident Connection, Mind (2012). Forthcoming is “Showing the Time”, Analysis (2013).

Maar hoe ik ook mijn best doe, behalve Biro’s co-redacteurschap van de twee genoemde anthologieën, waaraan hij dus niet zelfstandig iets bijdroeg, is er geen enkel artikel of hoofdstuk van hem over Spinoza te vinden. Dit vind ik zo opvallend, dat ik het een apart blog waard vond.
 

woensdag 27 juni 2018

Spinozahuis Den Haag na ruim twaalf jaar weer te bezoeken! - #spinoza


Op de website van de Ver. Het Spinozahuis is te lezen:

Spinozahuis Den Haag

Tussen september 1669 en februari 1671 is Spinoza naar Den Haag verhuisd. In mei 1671 nam hij zijn intrek bij de familie Van Spyk aan de Paviljoensgracht 72-74, waar hij tot zijn dood in 1677 zou blijven wonen. Hier voltooide Spinoza zijn Ethica

De Vereniging heeft er de beschikking over een bibliotheek met zowel tekstuitgaven als studies vanaf de negentiende eeuw over Spinoza. Het museum, de Domus Spinozana, in feite voorlopig een kamer van 6x4 meter met boekenkasten, is vanaf 1 juli 2018 open op maandag van 14.00-16.00 uur. [Vet van mij]

De VHS heeft er nog geen nieuwsbericht van gemaakt, maar dat vanaf a.s. maandag de werkkamer die Spinoza aan de Paviljoensgracht had, eindelijk weer bezocht kan worden, is uiteraard groot nieuws voor geïnteresseerden in Spinoza.

Foto die M.L. Watt in december 2015 op de Italiaanse wikipedia bracht onder "Compendio di lingua ebraica."
Blog van 16-11-2014: Haags Spinozahuis pas in 2015 weer toegankelijk

Moeten we ons ongerust maken over Spinoza scholar Wim Klever? #spinoza


Wat is er met Wim Klever aan de hand?

Gisteren bracht hij deze tweet, waarin hij inging op een opinieartikel dat vrijdag in Trouw had gestaan. Ik was verbaasd en nam mezelf kwalijk dat ik dat dan had gemist. Maar bij verder zoeken blijkt a) afgelopen vrijdag geen artikel over de Spinoza-prijs in Trouw te hebben gestaan en 2) Klever te komen met een artikel van twee jaar geleden alsof het nu actueel was!
Op 24 juni 2016 [!] had Robert Snel in Trouw het opiniestuk: “Spinozaprijs is naamgever onwaardig." Met de lead: "Bijna alle winnaars van de Spinozaprijs komen uit de natuurwetenschap. Noem die prijs dan maar de Christiaan-Huygenspremie."
TWEE JAAR GELEDEN!
Kortom, Wim Klever was even in de war, waarschijnlijk, en bracht een oud stuk als nieuw.

Vanavond in Dresden Dore Hoyer's op Spinoza geïnspireerde dans „Afectos humanos“ - #spinoza

Foto van Yan Revazov: Nils Freyer in „Eitelkeit“ aus den „Afectos humanos“ von Dore Hoyer
NB. De titel komt van het bericht van het Staatsschauspiel Dresden. Vlgs de.wikipedia is de titel van de choreografie "Affectos humanos“. Cf. ook blog.despinoza.nl/log/spinozakunst/dore-hoyer-1911-1967-bestudeerde-spinoza-voor-haar-danscyclus-affectos-humanos-1962.html Maar je komt ook heel veel tegen "Afectos humanos." Of dit laatste vanaf het begin de titel was, of dat ie van later dateert, weet ok niet. Maar de verwijzing naar Spinoza vraagt toch om: "Affectos humanos".

dinsdag 26 juni 2018

Opening Spinozatuin in Park ‘t Loo in Leidschendam-Voorburg - #spinoza


Spinoza (li., naast wethouder Nadine Stemerdink) en Huygens waren aanwezig bij de opening op zaterdag 23 juni 2018 van de nieuw Spinozatuin in Park ‘t Loo, Leidschendam-Voorburg. [Bovenste foto van Michel Groen bij tweet van wethouder Nadine Stemerdink; hieronder foto  bij tweet van Arthur van den Noort.]


Nog een foto van Michel Groen in Hetkrantje-online van 26 juni 2018 [en 27 juni in Voorburg Dagblad] met onderschrift:
Met het begieten van de beplanting werd de Spinozatuin geopend door wethouder Stemerdink, hoogheemraad Ries Smits, Huijgens en natuurlijk Spinoza zelf.

Hier méér informatie over de Spinozatuin door Toine van Wieringen, Landschapsarchitect senior groenbeleid bij Gemeente Leidschendam-Voorburg.
 Deze foto werd kort voor 23 juni 2018 door de Gemeente Leidschendam-Voorburg getweet. Cf. ook dit blog van 10 juni 2018]
Aanvulling: Rob van der Hoeden liet mij weten dat hij deze voor het beeld bloeiende plant herkent als Verbena bonariensis, een ijzerhard-soort.

Tank draagt Spinoza’s naam in cartoon van Walter Gropper - #spinoza


Gisteren, 25 juni 2018, had Melanie Lefkowitz in de Cornell Cronicle een artikel over gedigitaliseerde documenten over 't Jiddische leven in de V.S. tussen de Wereldoorlogen en tijdens de Koude Oorlog.

Daarbij deze cartoon, waarbij staat te lezen: “In one 1942 Walter Gropper cartoon, Hitler cringes before a row of tanks labeled, in Yiddish, “American Jews,” “Soviet Jews,” “Canada Jews,” “English Jews,” “Palestinian Jews.” These tanks are given famous Jewish names such as Bar Kokhba, Maccabees, Spinoza and Heine.”
Dat moet ik hier even vasthouden. De Spinoza-tank is, als ik het goed zie, de vijfde van onderen af geteld. Spinoza in het Jiddisch luidt: ספּינאָזאַ
 

Spinoza op, in en achterop Opnieuw - #spinoza


Het jongste nummer van OpNieuw, het blad voor de Nieuwmarktbuurt in Amsterdam, gemaakt door en voor buurtbewoners, heeft tekeningen van Spinoza van Nanny Kok – zo blijkt uit deze post op imgrumweb.
Eerst krijgt de buurt het in de brievenbus, daarna verschijnt het nummer op www.opnieuw.nu - voor iedereen toegankelijk.

Dus, nog even geduld en we kunnen er allemaal van genieten (hoop ik).

Zie voor het vervolg het blog van 22 november 2018.


Steven Nadler's "A Book Forged in Hell" ook vertaald in het Koreaans - #spinoza


zondag 24 juni 2018

Recente uitgaven van Verlag Turia + Kant, mede over #Spinoza


Ferdie Fluitsma wees mij erop dat de uitgave van Katja Diefenbach, naar de komst waarvan ik in het blog van 1 december 2017 verwees, Spekulativer Materialismus. Spinoza in der postmarxistischen Philosophie, inmiddels uit is. Verder verschenen in recente tijd nog de volgende werken bij deze uitgeverij:
 

Marc Rölli, Immanent denken. Deleuze – Spinoza – Leibniz. Verlag Turia + Kant, 2018

Astrid Deuber-Mankowsky und Anna Tuschling (Hrsg.), Conatus und Lebensnot. Schlüsselbegriffe der Medienanthropologie. Turia + Kant, 1 november 2017 - 289 pagina's
Het gaat om de resultaten van een conferentie die van 15  - 17 jan. 2015 werd gehouden over het thema: Conatus und Lebensnot. Konzepte des Überlebens. De gehouden lezingen worden op deze website gegeven.
 

zaterdag 23 juni 2018

Spinoza designed by Santurino op topje van chiffon - #spinoza


Spinoza kijkt nog maar net door Deus sive Natura heen.
Dit topje is in chiffon – dat is een lichtgewicht doorzichtige sterke, stof - oorspronkelijk van zijde maar tegenwoordig van verscheidene synthetische vezels of katoen. Voor wie erin wil lopen: het is aan te schaffen bij Redbubble.com

Spinoza zal wel in De Canon van Nederland blijven, toch? - #spinoza


De Canon van Nederland werd in 2006 door de commissie- Van Oostrom gepresenteerd ten behoeve van het geschiedenisonderwijs. De Canon vertelt in  vijftig thema's of “vijftig vensters” het verhaal van de geschiedenis van Nederland aan de hand van gebeurtenissen, personen, teksten, kunstvoorwerpen en andere objecten. Vensters #22 gaat over Spinoza.

In de Tweede Kamer werd vorige week voorgesteld de Canon te herzien.
Gisteren begon dagblad Trouw op de website en vandaag in de krant een serie onder de titel “Wie moet er in, en wie moet er uit?”

Het moge duidelijk zijn dat Spinoza erin hoort te blijven.

De genitivus in substantiae affectiones (in de modus-definitie) is een genitivus subjectivus - #spinoza


De discussie in het blog van 19 juni 2018, "Alexander Douglas over de impliciete logica achter Spinoza’s gebruik van de bepaling ‘quatenus’ – een aanrader," eindigde met de opmerking van Henk Keizer (ik neem alleen het eerste deel waarop ik wil reageren). Die reactie vind ik een apart blog waard (misschien wil nog iemand zich in de discussie mengen).

Nee Stan, we moeten het duidelijk houden: modi zijn geen wijzigingen van de substantie. De substantie is niet alleen eeuwig, maar onveranderlijk. Er gebeuren dingen IN de substantie, maar de substantie zelf is onveranderlijk en wordt daardoor niet gewijzigd. En in 1/1 worden met 'affectionibus' de modi bedoeld. Wat wil je daarmee zeggen? Het gebruik van de term 'affectiones' is misschien raadselachtig, maar Spinoza legt in 2/def5 [uit] wat hij er mee bedoelt: sive id: dat wat in iets anders is en door dat andere moet worden begrepen. Geen wijziging van de substantie.

Ja, Henk, “de substantie is eeuwig en onveranderlijk,” maar manifesteert zich via modi (modificaties, wijzigingen, affectiones). Inderdaad legt Spinoza dat uit door achter substantiae affectiones te schrijven “sive id quod in alio est, per quod etiam concipitur.” Maar hij spreekt niet van “affectiones in substantiam,” maar uitdrukkelijk van “substantiae affectiones”: ‘affectiones’ VAN de substantie.

Het komt er dus zowel op aan: hoe is ‘affectiones’ hier te begrijpen [en dan hoe te vertalen], maar ook op: hoe moet de genitivus ‘van de substantie’ hier gelezen worden.

vrijdag 22 juni 2018

Franciscus Burmannus (1671 - 1719) adviseerde Fredericus van Leenhof “om sig te suiveren van sijne spinozisterij” - #spinoza


Toen ik op 06-11-2012 het blog had “Franciscus Burmannus (1671 - 1719) "Spinoza 'de Goddeloosten Atheist'…” stond zijn boek
't Hoogste goed der Spinozisten, vergeleken met Den Hemel op Aarden van den Heer Fredericus van Leenhof
nog niet op internet. Op 31 juli 2015 is het exemplaar van de Universiteit van Amsterdam door Google gedigitaliseerd voor de Koninklijke Bibliotheek en sindsdien op books.google te vinden. Het eigen exemplaar van de KB was, zo zag ik daarna, overigens al op 18 dec 2013 gedigitaliseerd, cf. books.google.
Ook werd Burman’s uit 36 pagina's bestaande Vriendelike Uytnodinge, van Franciscus Burmannus, door twee brieven, aan den Heer Fredericus van Leenhof gedaan, of, om sig te suiveren van sijne Spinozistery, of, om, daar van overtuigt, van deselve opregtelik af te staan: en van sijn Eerw. met eenen brief beantwoord en van de hand gewesen
door Google uit de Leidse Universiteitsbibliotheek voor de KB gedigitaliseerd, maar daarvan geeft books.google een foutieve link.
Dat alles wil ik hier even melden (aan dat blog van indertijd kan ik n.l. niets meer toevoegen).

dinsdag 19 juni 2018

Alexander Douglas over de impliciete logica achter Spinoza’s gebruik van de bepaling ‘quatenus’ – een aanrader - #spinoza



Op 06-03-2010 had ik een boeiend blog  – al zeg ik het zelf – over “Spinoza's Deus quatenus. Ofwel Spinoza’s perspectivisme,” waarin ik nader inging op Spinoza’s veelvuldig gebruik van de bepaling ‘quatenus’. Er ontstond een hele discussie over – dat gebeurde toen nog regelmatig… Ook in latere blogs werd nog wel eens iets over ‘quatenus’ geschreven.
 
Nu zag ik zojuist* dat Alexander Douglas - Lecturer in Philosophy at the University of St. Andrws - op zijn pagina bij academia.edu  dit recente artikel van hem had geplaatst:

 

Alexander Douglas, Quatenus and Spinoza’s Monism. In: Journal of the History of Philosophy, vol. 56, no. 2 (April 2018) 261–280 [PDF]

abstract I examine Spinoza’s use of the term quatenus. It is, I argue, an operator working in the context of a broader logical theory and blocking certain inferences that, according to critics such as Pierre Bayle, lead Spinoza’s metaphysical system into absurdities. I reconstruct this crucial theory from some treatises on logic to which Spinoza had access. I then show how a later logical theory—that of the Port-Royal Logic—does not permit Bayle’s troublesome inferences to be blocked by the use of terms like quatenus. Most likely, Bayle was thinking in terms of the later theory, Spinoza in terms of the earlier.

Ik citeer één concluderende zin: “Spinoza’s implicit logical theory we refer to qua-substances by applying quantenus-modifiers to a name for substance. The logical relation between ‘S’ and ‘S quatenus R’ is explicable in terms of a theory of name-reduplication; whatever metaphysical relation matches this logical relation remains, for my part, an open question.” [p. 276].

Wat mij betreft levert Alexander Douglas hier het definitieve artikel over dit onderwerp – of hij benadert dat toch.

_________________


*) De aanleiding was: ik ging eens kijken of Douglas zijn inbreng op de op 8 & 9 juni 2018 gehouden conferentie over “Spinoza & British Idealism”, waarin hij zou spreken over “Spinoza’s quatenus and the British Idealists” [cf. blog & cf. website] al had geüpload. En dat deed ik, daar een andere bijdrager, Jack Coopey (Durham University), die sprak over “Minor Idealisms: The minoritarian case of H. H. Joachim (1868-1938) and Spinoza’s Ethics, a home for the Analytic revolution,” zijn bijdrage op academia.edu had geplaatst. Douglas nog niet, maar die had wel ’t artikel waarover dit blog gaat.

zondag 17 juni 2018

MA-thesis van Magdaléna Jánošíková over Eliezer Eilburg met aandacht voor #Spinoza



Bij de zoektocht voor vorige blogs kwam ik de volgende MA-thesis tegen: 
Het accent in Magdaléna Jánošíková’s MA-thesis ligt op Eliezer Eilburg, die een eeuw voor Spinoza met controversiële conclusies over Bijbel en wonderen kwam. Nadat ze Abravanel’s filosofie-kritiek heeft besproken, behandelt ze Spinoza’s Tractatus Theologico-Politicus met het doel diens denken over filosofie te vergelijken met dat van Eilburg. Wat betreft Spinoza heeft ze kennis genomen van het in het vorige blog vermelde artikel van J. Samuel Preus - dat was ook de aanleiding die mij de PDF deed ontdekken van haar MA-thesis:
Magdaléna Jánošíková, Eliezer Eilburg: Criticism of Miracles. M.A.-thesis Palacký University Olomouc (Tsjechië), 2012 [PDF]

Meer over haar: Teaching Associate Queen Mary University of London [cf.] Haar foto van de DEMM-pagina first year [2015/2016] PhD student in history at Digital Editing of Medieval Manuscripts (DEMM); haar academia.edu aldaar haar Twitter en Facebook.
Grepen uit de Inleiding:

Interessant te zien hoe snel het vorige blog al via een tweet van Ilyenkov et alia werd doorgegeven - #spinoza

Mét een interessant en passend citaat!



James Samuel Preus (1933 - 2001) “Spinoza has fooled the reader” (waar hij in de TTP Maimonides schreef, bedoelde hij Meijer) #spinoza

James Samuel Nesbitt Preus

Toen ik op 14 juni 2018 het blog bracht over James Samuel Preus (1933 - 2001), besefte ik nog niet dat ik een gezicht had gegeven aan de Spinoza scholar die de these onderbouwde dat Spinoza in de TTP in discussie ging met Lodewijk Meijer’s Bijbelinterpretatie en dat “part of the motivation for writing the Treatise may have been the appearance of Meyers’s work and the responses to it. My conclusion is that Spinoza and Meyer represent coherent and fundamentally opposed approaches to biblical interpretation: philosophical and "historical" - a method Spinoza carefully defines even as he invents it.”
Dit schreef hij in een artikel, waaraan duidelijk veel research ten grondslag lag en dat zes jaar voor zijn Spinoza-boek over de TTP verscheen:
J. Samuel Preus, “A Hidden Opponent in Spinoza's Tractatus.” In: Harvard Theological Review Vol. 88, No. 3 (Cambridge UP, 1995), 361-388 [citaat op p. 367/68] -  NB 't abstract en alle voetnoten zijn te vinden op Cambridge.org.
Die “Hidden Opponent” was Lodewijk Meijer.
Deze stelling heeft Preus uiteraard meegenomen naar zijn boek, zoals blijkt uit deze dia die ene Frans Claes een jaar of drie geleden op internet zette in een diareeks over “Spinoza en de rabbijnse traditie in de Nederlandse Republiek Spinoza Joodse filosoof? debat Spinoza Joodse exegeet? Sutcliffe Spinoza en de rabbijnse.”

 Enige citaten uit dit zeer lezenswaardige artikel:

vrijdag 15 juni 2018

De NWO-Spinoza-en–Stevin-Premies 2018 bekend gemaakt #spinoza



Foto: NWO/Ivo de Bruijn

Dit jaar zijn naast de 4 Spinoza-premies tevens de 2 Stevin-premies bekend gemaakt. Op de foto is ‘t gewijzigde logo/banier te zien.
Gisteren maakte NWO-voorzitter Stan Gielen bekend dat prof. dr. Anna Akhmanova, prof. dr. Marileen Dogterom, prof. dr. Carsten de Dreu en prof. dr. John van der Oost de NWO-Spinozapremie ontvangen, en prof. dr. Beatrice de Graaf en prof. dr. Marion Koopmans de NWO-Stevinpremie. De Spinoza- en de Stevinpremies zijn de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap. De laureaten krijgen ieder 2,5 miljoen euro, te besteden aan wetenschappelijk onderzoek en activiteiten met betrekking tot kennisbenutting.
De onderzoekers ontvangen de premie voor hun uitmuntende, baanbrekende en inspirerende werk. Sinds 1995 reikt NWO de Spinozapremie jaarlijks uit aan maximaal vier wetenschappers die tot de internationale top van hun vakgebied behoren. De NWO-Stevinpremie, jaarlijks bestemd voor maximaal twee (teams van) onderzoekers, wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt. Bij beide premies staat de kwaliteit van de onderzoeker voorop. Bij de Spinozapremie ligt de nadruk op het wetenschappelijke werk en op fundamentele vraagstukken; bij de Stevinpremie gaat het ook om wetenschappelijk werk, maar in de eerste plaats op de maatschappelijke impact ervan.  [Cf. NWO en tweet]

Michel Juffé brengt kritische beschouwing over Frédéric Lenoir en zijn "Le miracle Spinoza" - #spinoza


 
In het blog van 30 april 2018 gaf ik door: « Michel Juffé geeft een overzicht van Franse "vrienden van Spinoza" ». Michel Juffé, zelf Spinoza-specialist, besprak de collega Spinoza-kenners Robert Misrahi, Henri Meschonnic, Bernard Pautrat, Henri Atlan, Jean-François Billeter en Charles Ramond. Ik veronderstelde dat zeker Pierre-François Moreau en Chantal Jaquet nog aan bod zouden komen  - wat ik nog steeds verwacht.
Gisteren had hij op iPhilo een artikel waarin alleen Frédéric Lenoir aan de orde komt met de vraag: "vrai ou faux ami de Spinoza?"
Juffé wijst erop dat Lenoir, die bestsellers over religie schreef, geen Spinoza-geleerde is. Zelf schrijft Lenoir dat hij Spinoza snel las, tezamen met enige biografieën en commentaren. “Dus we konden het ergste verwachten. Toch is Le miracle Spinoza (Fayard, 2017) aangenaam om te lezen en geeft van Spinoza een tamelijk correct exposé, zelfs al is het bezaaid met kleine fouten en nogal geromantiseerd,” schrijft Juffé, die Lenoir vooral het verwijt dat hij van Spinoza een 'wijze' in de religieuze betekenis van het woord maakt, iets wat Spinoza zeker niet is en nooit mee akkoord zou zijn gegaan - met zo’n voorstelling van zaken.
Ik heb één niet onbelangrijke kanttekening bij waar Juffré beweert: "Non, c’est le corps qui pense et rien d’autre!" Daar drukt hij zich onbeholpen en zeer onspinozistisch uit: het lichaam behoort tot het uitgebreide en dat is een heel ander attribuut dan denken. Nee, het is de mens die denkt! Homo cogitat [2/ax.2] en niet: corpus cogitat.  "Per corpus intelligo modum qui Dei essentiam quatenus ut res extensa consideratur, certo et determinato modo exprimit; vide corollarium propositionis 25 partis I." [2/Def1] 

Enfin, zo zijn we goed voorbereid voor als zijn Nederlandse uitgever Ten have met de vertaling van het boek komt. Inmiddels begint het al op te vallen dat die vertaling er niet al is...

donderdag 14 juni 2018

Tekening van het bronzen beeld van Baruch de Spinoza onthuld te 's Gravenhage 14 September 1880 - #spinoza

Uitgave van Martinus Nijhoff, gedrukt bij Wed E. Spanier & Zn, Lith. v. Z.M.

James Samuel Preus (1933 - 2001) godsdienst scholar schreef enige studies over #Spinoza



Hij heeft merkwaardigerwijs geen Wikipediapagina of andere pagina waar dan ook. Ook is er geen obituary van hem te vinden, terwijl hij toch als godsdienstwetenschapper enige belangrijke studies schreef, om te beginnen met
James Samuel Preus, From Shadow to Promise: Old Testament Interpretation from Augustine to the Young Luther. Harvard University Press, 1969 [Ik vermoed dat het een uitwerking van zijn dissertatie geweest zal zijn]. Zie voor de hoofdstukken hier de latere reprint.  
J. Samuel Preus, Explaining Religion: Criticism and Theory from Bodin to Freud. New Haven, Conn.: Yale University Press, 1987; reprint Scholars Press, 1996
J. Samuel Preus traces the development and articulation of a modern "naturalistic" approach to the study of religion by examining ideas about the origin of religion in the works of nine western thinkers: Jean Bodin, Herbert of Cherbury, Bernard Fontenelle, Giambattista Vico, David Hume, Auguste Comte, Edward Brunett Tylor, Emile Durkheim, and Sigmund Freud. He argues that beginning in the sixteenth century increasing critical detachment from theological presuppositions and commitments made it possible for the question of origins to be posed from an altogether non-religious point of view. This new modernist paradigm was characterized by the conviction that religion could be explained in scientific terms, like any other object of critical investigation. [Cf. en cf. hier voor de hoofdstukken]
Ik kom zo op zijn werk over Spinoza, dat uiteraard de aanleiding is voor dit blog. Ik sprokkel voor dit blog hier en daar gegevens vandaan.

dinsdag 12 juni 2018

Yirmiyahu Yovel (1935 – 2018) is zondag 10 juni overleden - #spinoza


Vanmiddag verspreidde Haaretz 't nieuws: “Professor emeritus Yirmiyahu Yovel, one of Israel's most prominent intellectuals, who combined successful careers in academia and in the public sphere, died Sunday at age 83.”

Meer laat Haaretz niet lezen of je moet betalen... maar het is genoeg. Daarna zag ik dat de Duitse filosoof Thomas Meyer gisterenavond een uitgebreid in Memoriam had op de Süddeutsche Zeitung, waarnaar ik graag verwijs en waarvan ik de foto leen.

Yovel is voor de in Spinoza geïnteresseerden vooral bekend van zijn oorspronkelijk in het Hebreeuws geschreven, bij Princeton University Press in 1989 uitgekomen Spinoza and Other Heretics. Volume One: The Marrano of Reason; Volume Two: The Adventures of Immanence.

Niet iedereen was het eens met hoe vergaand hij Spinoza aan de Maranen koppelde, maar hij heeft er erg grote invloed mee uitgeoefend.

En Yovel is bekend van de conferenties die hij in Jeruzalem organiseerde over elk deel van de Ethica afzonderlijk - uitgegeven in de Jeruzalem-serie “Spinoza up to 2000”. Zie desgewenst hier via Google wat ik op het Spinozablog in de loop der tijd zoal over hem schreef.

Ik bezit zijn boek in een schitterende eendelige Duitse uitgave, waarvan ik zeer kon genieten. Ik heb het zojuist weer eens met grote bewondering ter hand genomen en er in gebladerd - beseffend dat we niets meer van deze Spinoza geleerde zullen horen en alleen in dankbaarheid voor het vele dat hij gepresteerd heeft, aan hem kunnen denken.
Karl Lagerfeld's Spinoza voor Yirmiyahu Yovel's Spinoza. Das Abenteuer der Immanenz - 2012


Rudolf Boehm en Beethovens laatste muziek “Muss es sein? Es muss sein! Es muss sein!” Zou er Spinozistische blije overgave aan een deterministisch inzicht in zitten? - #spinoza


In vervolg op het vorige blog, “Recente teksten over Spinoza van professor filosofie Sonja Lavaert,” ga ik hier nog even door n.a.v. het boek over de filosofie van Rudolf Boehm van

• Paul Willemarck (ed.) Wat moet? En wat is nodig? Over de filosofie van Rudolf Boehm. Reeks: Sociale Wetenschappen Kruispunten, #6, Antwerpen/Apeldoorn: Garant, 2018. [cf. maklu.be].

Uit het “Woord vooraf” van Paul Willemarck blijkt dat, toen gezocht werd naar een titel voor dit boek over zijn filosofie, Rudolf Boehm voorstelde te verwijzen naar de woorden die Beethoven aan het laatste deel van zijn laatste compositie toevoegde.

Het laatste, IVe deel, van Ludwig van Beethoven's 16e en laatste strijkkwartet opus 135 in F gr.t., het laatste complete werk dat hij in maart 1827 - een paar maanden voor zijn dood - componeerde, heeft als titel "Der schwer gefasste Entschluss," en begint 'Grave' met de diepe vraag “Muss es sein?" om snel over te gaan in het vreugdevolle en bevestigende 'Allegro' “Es muss sein! Es muss sein!”

Recente teksten over Spinoza van professor filosofie Sonja Lavaert - #spinoza


Sonja Lavaert, die moderne filosofie, filosofie van de Verlichting, taal en maatschappijtheorieën, en ethiek en vertalen aan de Vrije Universiteit Brussel doceert, was zo vriendelijk mij te attenderen op enige recente teksten van haar waarin het vooral en/of in sterke mate over Spinoza gaat. Twee ervan in boeken waarnaar ik al eerder een blog had en een laatste in een uitgave de mij nog onbekend was en waaraan ik hieronder en in een volgend blog de meeste aandacht wil wijden.

[1] Toen ik op 22 april 2018 het blog had over de komst van Sonja Lavaert & Winfried Schröder (Hrsg.), Aufklärungs-Kritik und Aufklärungs-Mythen. Horkheimer und Adorno in philosophiehistorischer Perspektive [De Gruyter, 2018] werd op de website van de uitgever de inhoudsopgave nog niet gegeven; inmiddels is die daar wel te vinden.

[2] In Maria Susana Seguin (Dir.), La Lettre clandestine 2018 n°26: Spinoza et la littérature philosophique clandestine..[Classiques Garnier – mei 2018 – cf. blog] is van haar hand (wat ik al had gezien, maar was vergeten erop te wijzen]:

• Sonja Lavaert, « Entre clandestinité et sphère publique. Le cas Koerbagh ».

[3] In de volgende editie van la Journée d’étude, 23 juni, brengt Sonja Lavaert “iets over L’Esprit de Spinoza.” Ik neem dat ze het misschien over een poosje ook op haar pagina bij academia.edu zal plaatsen.

[4] Tenslotte hoofdstuk in een boek over de filosofie van Rudolf Boehm Paul Willemarck (ed.) Wat moet? En wat is nodig? Over de filosofie van Rudolf Boehm. Garant, Antwerpen/Apeldoorn, 2018. [cf. maklu.be]. Daarin staat van

• Sonja Lavaert, ‘Metafysica van het subject, een misleidende spraakverwarring.’

Haar bijdrage gaat voor 2/3 over Spinoza, onder andere over de taal waarin de Korte Verhandeling is geschreven. Zij vermeldt verder dat in de bijdrage van Christian Van Kerckhove, “De draagkracht van de eindigheid - Brief aan Rudolf,” verwezen wordt naar mijn blog over Boehm en m.n. naar een uitspraak van haar op dat blog.

[5] Momenteel werkt ze aan een monografie over de politieke filosofie in de 17de-eeuwse Nederlanden, werktitel Geen vrijheid zonder gelijkheid, geen gelijkheid zonder vrijheid, te verschijnen in 2018.

Het onder [4] genoemde boek wordt aanleiding tot een volgend blog.