Spinoza
spreekt in deel 4 van de Ethica: 4/66s – 4/73, over ‘de vrije mens’ [homo liber]. In dit blog
wil ik het hebben over de diverse uitleggingen van Spinoza-scholars: over Charlie
Huenemann, Steven Nadler, Don Garrett e.a. over Spinoza’s leer over de vrije
mens. Ik doe dat vooral door naar hun artikelen en hoofdstukken te verwijzen.
In
oudere teksten werd onder meer ook wel over de vrije mens’ geschreven, zoals
b.v.
● Stuart Hampshire, “Spinoza's Theory of Human Freedom.”
In: The Monist 55, 4 4 [Special: The
Philosophy of Spinoza] (1971), pp. 554-566, tevens opgenomen in Eugen Freeman and Maurice Mandelbaum (eds.), Spinoza : Essays in Interpretation. La Salle, Ill.: Open Court,
1975, pp. 35-73. Ook in Stuart Hampshire, Spinoza
and Spinozism (Oxford University Press, 2007), waarin het de titel kreeg: “Spinoza
and the Idea of Freedom.”
In
datzelfde nummer verscheen ook
● G.H.R. Parkinson, “Spinoza on the power and freedom
of man.” In: The Monist 55, 4 [Special:
The Philosophy of Spinoza] (October 1971), pp. 527-553
Tevens opgenomen in: Eugen Freeman and Maurice Mandelbaum (eds.), Spinoza: Essays in Interpretation. La Salle, Ill.: Open Court, 1975, pp. 7-33
Ook in: Vere Chappell (ed.), Baruch de Spinoza. New York [e.a.]: Garland Publishing, 1992. - X, 411 pp. - (Essays on Modern Philosophers from Descartes and Hobbes to Newton and Leibniz; 10), pp. 285-311 [PDF te vinden bij BookSC]
Tevens opgenomen in: Eugen Freeman and Maurice Mandelbaum (eds.), Spinoza: Essays in Interpretation. La Salle, Ill.: Open Court, 1975, pp. 7-33
Ook in: Vere Chappell (ed.), Baruch de Spinoza. New York [e.a.]: Garland Publishing, 1992. - X, 411 pp. - (Essays on Modern Philosophers from Descartes and Hobbes to Newton and Leibniz; 10), pp. 285-311 [PDF te vinden bij BookSC]
● Elhanan Yakira, “Is the Rational Man Free?” In:
Yirmiyahu Yovel and Gideon Segal (eds.),
Spinoza on Reason and the "Free Man": Spinoza by 2000 - The
Jerusalem Conferences, Ethica IV. New York: Little Room Press, 2004: 69-82.
van Daniel Garrber zijn te noemen:
● Daniel Garber, "Dr. Fischelson's Dilemma: Spinoza on Freedom and Sociability." In: Yirmiyahu Yovel & Gideon Segal (eds.), Spinoza on Reason and the "Free Man": Spinoza by 2000 - The Jerusalem Conferences, Ethica IV. New York: Little Room Press, 2004, pp. 183-207.
● Daniel Garber, 'A Free Man Thinks of Nothing Less Than Death: Spinoza on the Eternity of the Mind." In: Christia Mercer & Eileen O'Neill (eds.), Early Modern Philosophy: Mind, Matter and Metaphysics. Cambridge [e.a.] : Cambridge University Press, 2005, pp. 103-118.
van Daniel Garrber zijn te noemen:
● Daniel Garber, "Dr. Fischelson's Dilemma: Spinoza on Freedom and Sociability." In: Yirmiyahu Yovel & Gideon Segal (eds.), Spinoza on Reason and the "Free Man": Spinoza by 2000 - The Jerusalem Conferences, Ethica IV. New York: Little Room Press, 2004, pp. 183-207.
● Daniel Garber, 'A Free Man Thinks of Nothing Less Than Death: Spinoza on the Eternity of the Mind." In: Christia Mercer & Eileen O'Neill (eds.), Early Modern Philosophy: Mind, Matter and Metaphysics. Cambridge [e.a.] : Cambridge University Press, 2005, pp. 103-118.
Een
belangrijk artikel, waarnaar veel verwezen werd en wordt en dat ook vaak besproken
en soms bekritiseerd werd, is
● Don Garrett, 'A free man always acts honestly, not
deceptively': Freedom and the Good in Spinoza's 'Ethics'. In: Edwin Curley
& Pierre-François Moreau (eds.), Spinoza: Issues and directions: The
Proceedings of the Chicago Spinoza Conference (1986: Chicago, Ill.). Leiden:
Brill, 1990, pp. 221-238. Dit artikel waarnaar veel verwezen wordt is nu hier
als PDF te vinden.
Ik heb het besproken in het blog van 11-04-2011: » De (onbestaanbare) homo liber of vrije mens en
"het echte leven" «
Bekritiseerd werd het in ieder geval door
Andrew Youpa, “Spinozistic Self-Preservation.” In The Southern Journal of Philosophy, Vol.
41, 2003 [cf. academia.edu & cf. PDF
op BookSC]
Youpa benadrukt dat het Spinoza wat betreft zelfbehoud niet zozeer gaat om het behoud van het tijdelijke dagelijkse leven, maar om het bereiken van perfectie.
Youpa benadrukt dat het Spinoza wat betreft zelfbehoud niet zozeer gaat om het behoud van het tijdelijke dagelijkse leven, maar om het bereiken van perfectie.
Maar
voor zover ik kon nagaan was Charlie Huenemann de eerste die een apart artikel
wijdde aan Spinoza’s ‘Free Man’:
● Charlie Huenemann, “Spinoza’s
Free Man,” in: Journal of Neoplatonic Studies, Vol VI, #1, Fall 1997,
pp. 105 – 135 [cf. academia.edu,
alwaar dit abstract:
“An
examination of Spinoza's ideal of the free man, and its resonance with
Neoplatonic and Stoic views.”
Daar
de bij academia.edu gegeven scans niet eenvoudig te printen zijn of te lezen op
tablet, heb ik de moeite genomen er een duidelijker document van te maken dat hier
als PDF te vinden is.
Charlie Huenemann, die we vooral kennen van Interpreting Spinoza. Critical Essays [Cambridge
University Press, 2008] dat hij redigeerde, en van zijn Spinoza's Radical Theology [Routledge, 2013], had na zijn
dissertatie in 1994 op “Three Essays on Spinoza’s Philosophy,” vroeg in zijn
wetenschappelijke carrière dus uitgebreid studie gemaakt van wat Spinoza voor
had met ‘de vrije mens’ [cf. zijn CV]
Des te
merkwaardiger vind ik het dat in diverse boeken die vanaf ca. 2010 verschenen en
die vooral Spinoza’s ethische theorie centraal hadden (de Ethica delen 3 t/m 5) en waarin het dus ook over de vrije mens
gaat, geen ervan in de bibliografie
of de tekst naar dit artikel van Huenemann
verwijst. Ik denk aan boeken als:
● Michael LeBuffe, From
Bondage to Freedom. Spinoza on Human excellence. Oxford University Press,
2010
● Matthew Kisner, “Reconsidering Spinoza's Free Man:
The Model of Human Nature.” In: Daniel Garber & Steven Nadler (eds.), Oxford Studies in Early Modern Philosophy,
Volume V. Oxford University Press, 2010 [PDF bij BookSC]
● Matthew J. Kisner, Spinoza on Human Freedom: Reason, Autonomy and the Good Life.
Cambridge University Press, 2011 – books.google
. Daarin
Chapter 8: “The free man”
● Matthew J. Kisner_& Andrew Youpa, Essays on Spinoza’s Ethical Theory.
Oxford University Press, 2014 [cf. PDF te vinden op BookSC]
Kissner heeft een opvatting die afwijkt van de
meerderheid der Spinoza scholars; hij beschouwt wat Spinoza zegt over de vrije
mens niet als model waarnaar volgens Spinoza gestreefd wordt of dient te worden. Daar dit daarin verschil
duidelijk uit de verf komt, neem ik uit de inleiding van dit laatste boek hier
een passage van de pagina’s 10 en 11, die een idee geeft van de vraag of
Spinoza de ‘vrije mens’ als ‘model’ bedoelde (Kisner meent van niet, anders dan
de meeste scholars).
[…]
Central interpretative questions revolve around Spinoza’s model of human
nature. As we have seen, the model plays a key role in Spinoza’s analysis of
ethical judgment since4pref claims that it should be the basis for judging our
good and perfection. However, apart from 4pref the Ethics contains no
explicit mention of the model of human nature. Because Spinoza’s claims about
the model of human nature resemble his earlier claims from the Treatise,
Jonathan Bennett suggests that the discussion of a model in 4pref is a remnant
of an earlier draft of the Ethics, which accorded a greater role to a
model.[1] Most
scholars, however, see Spinoza’s claims about models in 4pref as continuous
with the text. Even though he does not mention the term ‘model of human nature’,
the end of Part 4 offers an extended discussion of the free man, which is
widely regarded as the model of human nature that Spinoza promised.
Nevertheless, this position is not unproblematic since the discussion of the
free man does not obviously accord with his claims about the model of human
nature, as Kisner has argued.[2] In
particular, 4pref claims that the model of human nature is the basis for
judging our good and perfection, but Spinoza does not obviously use the free
man in this way.
Furthermore,
there is some difficulty in seeing precisely how the free man is intended to
serve as a model. The free man is described, at least some of the time, as
perfectly rational (4p67; 4p68), but humans cannot be perfectly rational. It
appears, then, that we cannot be perfectly free. As a result, it is not obvious
that we are supposed to model ourselves after the free man. And assuming that
the free man is intended to serve as the model, it is not obvious how to go
about modeling ourselves after an unattainable ideal. For instance, the free
man does not deceive even to save his own life (4p72d). Following the free
man’s example then would lead us to violate one of the most fundamental claims
of his ethics, namely, that we ought to act in ways that promote our power. In
response to this difficulty, some argue that Spinoza does not intend for us to
act as the free man does, which presses the question of precisely how the model
of human nature is intended to serve as a model.[3] On the
other hand, others argue that the fact that the free man adheres to an
unconditional truth-telling policy is a reason to think that the power that we
ought to act to promote is not something that can be impaired or lost by a
foreshortened durational existence,[4] a view that Spinoza appears to express in
4pref: ‘Finally, by perfection in general I shall, as I have said, understand
reality, i.e., the essence of each thing insofar as it exists and produces an
effect, having no regard to its duration. For no singular thing can be called
more perfect for having persevered in existing for a longer time’.
[1] Jonathan Bennett, A Study of Spinoza’s Ethics [Study] (Indianapolis: Hackett Publishing, 1984), 296.
[2] Kisner, Matthew J., Spinoza on Human Freedom: Reason, Autonomy and the Good Life (Cambridge: Cambridge University Press, 2011), 164.
[3] Don Garrett, ‘ “A Free Man Always Acts Honestly, Not Deceptively”: Freedom and the Good in Spinoza’s Ethics’, in Spinoza: Issues and Directions, eds. Edwin Curley and Pierre-Francois Moreau (Leiden: E. J. Brill, 1990), 221–38; Daniel Garber, ‘Dr. Fischelson’s Dilemma: Spinoza on Freedom and Necessity’, in Ethica 4: Spinoza on Reason and the ‘Free Man’, eds. Yirmiyahu Yovel and Gideon Segal (New York: Little Room Press, 2004), 183–207; Kisner, Human Freedom, 162–78.
[4] R. J. Delahunty, Spinoza: The Arguments of the Philosophers (London and New York: Routledge, 1985), 226–7; Andrew Youpa, ‘Spinozistic Self-Preservation’, The Southern Journal of Philosophy 41, no. 3 (2003): 477–90.
De - naar ik aanvankelijk dacht - enige die wel naar het artikel van Charlie Huenemann verwijst en er iets over zegt is
Steven
Nadler, » On
Spinoza's ‘Free Man’.«
In: Journal
of the American Philosophical Association, Vol 1, 2015 [PDF te
vinden op BookSC]
In voetnoot 12 schrijft hij over Huenemann’s artikel: After
claiming that ‘[the free man] is called “free” because he is free from the
passions’ and that ‘Spinoza makes it perfectly clear that it is strictly
impossible for us to become this free man’, he concludes that ‘[i]t is not only
impossible for us to evolve into perfect humans, but it is also strictly
impossible that there be a perfect finite object of any kind’.
Huenemann is een van degenen die Nadler bedankt voor zijn commentaar op een eerdere versie van zijn artikel; misschien heeft Huenemann hem bij die gelegenheid op zijn eigen artikel gewezen?
Huenemann is een van degenen die Nadler bedankt voor zijn commentaar op een eerdere versie van zijn artikel; misschien heeft Huenemann hem bij die gelegenheid op zijn eigen artikel gewezen?
Maar wie ook - zo ontdekte ik later - het artikel van Huenemann noemt én verwerkt in een zeer lezens- en aanbevelingswaardig hoofdstuk (dat de auteur in een voetnoot als complementair aan het artikel van Nadler beschouwt), is
● Matthew Homan, "Rehumanizing Spinoza's Free Man." Chapter 4 in: Ursula Goldenbaum and Christopher Kluz (eds.), Doing without Free Will: Spinoza and Contemporary Moral Problems. Lanham [e.a.]: Lexington, 2015: 75-96.
Een derde (eerder) artikel mét aandacht voor Huenemann (dus wel beschouwd de eerste) was:
● Andrew Youpa, “Spinoza’s Model of Human Nature.” In: Journal of the History of Philosophy 48, Nr 1 (January 2010), pp. 61–76. [cf. draft op academia.edu - cf. ook PDF bij BookSC]
● Ericka Tucker, "Spinoza's Social Sage: Emotion and the Power of Reason in Spinoza’s Social Theory." In: Revista Conatus - Filosofia de Spinoza - Vol. 9, No 17 - Julho 2015 cf. academia.edu
Ze behandelt Spinoza's vrije mens - anders dan veel gebeurt - als sociaal; die ze typeert als de "Spinozan 'sage'".
Tot slot vermeld ik
● Andrew Youpa, “Spinoza’s Model of Human Nature.” In: Journal of the History of Philosophy 48, Nr 1 (January 2010), pp. 61–76. [cf. draft op academia.edu - cf. ook PDF bij BookSC]
Youpa schrijft in Note 21: Charles Huenemann arrives at the same
conclusion I arrive at here, but by a different route than the one I have
taken. Huenemann reaches the conclusion that the “free man is the conatus writ
large” via Spinoza’s Preface to Part 4 analysis of a final cause as nothing
more than a human appetite. According to Huenemann, the free man is equivalent
to our appetite for freedom since the free man is the “final cause” of our
striving for freedom. And the appetite for freedom is equivalent to our
conatus. Huenemann concludes that the free man is our conatus, our conatus writ
large. I do not find anything objectionable in Huenemann’s argument and see my
own as complementary to it. In contrast with Huenemann’s, however, a strength
of my case is that it remains close to the text, relying as it does on the
appeal to the conatus doctrine in the demonstration of 4p4. See Huenemann,
“Spinoza’s Free Man,” Journal of Neoplatonic Studies 6 (1997), 123–24.
● Ericka Tucker, "Spinoza's Social Sage: Emotion and the Power of Reason in Spinoza’s Social Theory." In: Revista Conatus - Filosofia de Spinoza - Vol. 9, No 17 - Julho 2015 cf. academia.edu
Ze behandelt Spinoza's vrije mens - anders dan veel gebeurt - als sociaal; die ze typeert als de "Spinozan 'sage'".
Tot slot vermeld ik
● Yakir Levin, “Rational Mastery, the Perfectly Free
Man, and Human Freedom.” In: Philosophia
45(3) · April 2017
Abstract: This paper examines the coherence of
Spinoza’s combined account of freedom, reason, and the affects (FRA) and its
applicability to real humans in the context of the perfectly free man Spinoza
discusses towards the end of part 4 of the Ethics. On the standard reading, the
perfectly free man forms the model of human nature and thus the goal to which
real humans should aspire. A recently proposed non-standard reading, however,
posits that the perfectly free man should not be considered the model of human
nature. Consolidating FRA into a system of ten theses and outlining their
intricate interconnections, I argue that under both the standard and
non-standard readings of Spinoza’s perfectly free man, FRA founders when
applied to real humans. While it is no big news that FRA may face deep problems
when applied to real humans, the paper is innovative: (a) in the specific
tensions in FRA it exposes; (b) in the strategy deployed to expose the latter;
and (c) in showing that a recent non-standard approach to resolving these
tensions is unsuccessful. Depending on the specific reading of FRA that I suggest,
my critical conclusions may not apply to every reading of FRA. They nonetheless
pose a serious challenge to similar readings prominent within the literature. [researchgate] [Misschien brengt hij het nog eens naar zijn academia.edu]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten