Na vier
blogs over Frank Sewall (1837-1915) die een inleiding schreef op Spinoza (ik vermeld
ze onder), wil ik hier in een slot-blog nog even terugblikken op wie en wat ik ontdekte.
Ik was zeer onder de indruk van diens inleiding, waaruit duidelijk iemand aan
het woord bleek die van wanten wist. Waar kon dat op gebaseerd zijn? Wie was
die auteur? En waarom kwam ik die naam in de secundaire Spinozaliteratuur
nergens tegen?
Het bleek te
gaan om een zeer erudiete auteur, een aanhanger van Swedenborg en Swedenborgiaanse geestelijke, die
behoorlijk wat schreef en niet alleen Swedenborg-gerelateerde teksten.
Ik ben best
onder de indruk als je ziet welke studies hij afleverde in de periode waarin
hij ook nog eens die gedegen toelichting op Spinoza gaf: een inleiding op de The method, meditations and
philosophy of Descartes (1901); een tweede, herziene editie
van Emanuel Swedenborg, The soul, or
Rational psychology (1900); de redactie van en inleiding op Immanuel Kant´s Dreams of a Spirit-seer (1900), waarvoor
hij zeer veel uit de kast haalde.
Veel had hij tot hij de inleiding op Improvement of the Understanding, Ethics,
and Correspondence of Benedict De Spinoza [Translated by R.H.M. ELWES
(1901)] bracht, nog niet over Spinoza gepubliceerd. Dus op grond waarvan de
uitgever M. Walter Dunne of zijn redacteur, Oliver H. G. Leigh, aan Frank
Sewall dachten om een nieuwe inleiding voor de uitgave te laten schrijven, kan
ik niet inschatten, maar dat je Sewall om zo’n boodschap kon sturen, was wel
duidelijk.
Als ik de (weinige) andere dingen die
hij over Spinoza schreef, en die ik geleidelijk aan op ’t spoor kwam, op mij in
laat werken en van daaruit terugblik op zijn inleiding, brengt mij dat tot het
volgende commentaar:
[1] In Frank Sewall, The new
metaphysics; or, The law of end, cause, and effect, with other essays [London:
J. Speirs, 1888. 208 pagina’s – archive.org] vinden we in een korte beschouwing
op de pagina’s 4 en 6, de volgende opmerking: “Spinoza, resolved the world into
God as into pure spirit and ideal essence. Matter and spirit are one, but the one is spirit.”
Dit is iets
wat je nergens bij Spinoza leest. Het is een interpretatie en wel van Hegel die
Spinoza idealiseerde. Hier lijkt Sewall daarin me te gaan. Hij leest in Spinoa “a
kind of idealistic monism.”
[2] Dan is
er zijn enigszins idiosyncratische behandeling van “Spinoza's Doctrine of Love
is quite another” [dan die van Swedenborg] en hij schrijft dan [zie daarvoor
het vierde blog]:
“Love is joy
accompanied with the idea of its cause. . . . God loves Himself with infinite
intellectual love, for the Divine nature has 'joy' in infinite perfection, the
idea of which is accompanied by the idea of the Divine nature as its cause. . .
. The intellectual love of the mind to God is a part of the infinite love with
which God loves himself (i.e., of Infinite self-love).— Spinoza, Ethics, Pt. 5.
Hier maakt
Sewall een beetje een karikatuur van Spinoza´s behandeling van de liefde tot en
van God. Hij past Spinoza´s definitie van liefde toe op God zelf, zoals Spinoza
dat zelf nergens doet en binnen zijn stelsel ook niet had kunnen doen. De
liefde van eindige dingen die aangedaan (kunnen) worden, is uiteraard niet toe
te passen op de oneindige God die niets ontbeert en niet door iets anders
aangedaan kan worden (want er bestaat helemaal niets anders buiten hem).
Maar
aangezien die eindige dingen hun wezen en bestaan van God hebben is het in
zekere zin God die in en via hen handelt en is de intellectuele liefde tot God
in die zin de manier waarop God – via de mensen – zichzelf en dus de mensen
liefheeft.
Het is
duidelijk dat Sewall hier Spinoza enigszins misvormt om Swedenborg er beter te
laten uitkomen.
Vanuit deze
kanttekeningen heb ik Sewalls inleiding op Spinoza nog eens nagelezen om na te
gaan of ik die interpretaties daarin al had kunnen vinden.
Daar is ter
lezen “that the mechanics itself is spiritual and all is divine” en heeft hij
het over “the profoundly spiritual motive in his thinking.” Spinoza is dan wel
een pantheïst, maar “being a Monist whose One is not nature but God.” Dit zijn,
tamelijk verborgen, aanwijzingen van een idealistische lezing van Spinoza. Dit
wat punt [1] betreft.
Zoals hij
daar schrijft, binnen een langere alinea die in z’n geheel een voortreffelijk
schets is: “Particular things having a limited or finite existence,
whether in thought or extension, are but modes or affections of one or the
other of these chief attributes. Their life or being is distinguished from the
life of God as « being in alio » as
distinguished from «being in se.» But the « being in alio » is subject to limitations and restrictions from other «
being in alio »; it is thereby
subject to passion, to feeling, to desire, to will, to emotions of pleasure,
appetite, want, and pain. Its desire is to complete its being.” Op grond
hiervan had hij zelf kunnen weten dat wat ik onder punt [2] kritiseerde niet
klopte.
Al met al blijft het een verrukkelijk
knappe korte inleiding in Spinoza – met inderdaad een lichte tendens in een
enigszins idealistische of meer spiritualistische richting.
______________________
Eerdere blos over Frank Sewall
______________________
Eerdere blos over Frank Sewall
22 september 2017: Frank Sewall schreef een inleiding op
Spinoza
22 september 2017: Frank Sewall schreef en inleiding op
Spinoza [2]
24 september 2017: Frank Sewall (1837-1915) schreef een
inleiding op Spinoza [3]
24 september 2017: Frank Sewall (1837-1915) vergeleek
Spinoza met Swedenborg
Geen opmerkingen:
Een reactie posten