Op
books&ideas.net verscheen vandaag de bespreking door
Steven Nadler van het vorig jaar verschenen boek van Maxime Rovere, Le Clan Spinoza.
Maxime
Rovere, schreef met Le clan Spinoza [Paris:
Flammarion, 2017 - 560 p.] een “engaging, entertaining, and informative (and,
for the most part, very true to the facts) historical novel/novelistic history.”
Aldus het eindoordeel van Nadler.
Hij
vindt dat op een enkel puntje na, Rovere de historische feiten nauwkeurig volgt,
waarbij hij behoorlijk knap vanuit inleving geloofwaardige gesprekken waar niemand
bij was beschrijft. Nadeel is wel dat voor de niet kenner moeilijk zal zijn om
het onderscheid tussen feit en fictie steeds te maken.
Hij
gaat in discussie met Rovere’s verklaring voor de Herem, waarin hij meegaat met
Odette Vlessing, die in “The Excommunication of Baruch Spinoza: The Birth of a
Philosopher” [in Jonathan Israel and Reinier Salverda, eds., Dutch Jewry: Its History and Secular
Culture, 1500-2000. Leiden: Brill, 2002, 141-72.] dat het feit dat Spinoza
zich door de rechter onvolwassen liet verklaren, waardoor hij onder de schulden
van zijn vaders zaak uitkwam, hetgeen veel kwaad bloed in de Sefardische
gemeenschap moet hebben doen vloeien; kortom dat dát de zware herem zou verklaren. Ik ben het met Nadler eens dat er
zwaardere redenen waren, zoals de in de ban aangeduide maar niet benoemde “vreselijke
ketterijen”, voor zo’n zware ban geweest moeten zijn.
Tot
slot vindt hij dat Maxime Rovere aan het eind wel enige lovende woorden had kunnen wijden aan het vele speurwerk naar Spinoza en de 17e eeuw dat door
allerlei deskundigen is gedaan en op basis waarvan hij dit boek heeft kunnen
maken.
Maar
de waardering voor dit boek spat er van af.
Steven
Nadler, « Everything You Always Wanted to Know about Spinoza », Books and
Ideas , 8 January 2018. ISSN :
2105-3030. URL
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
BeantwoordenVerwijderenWel vreemd dat Nadler de auteur verwijt dat hij niet naar de literatuur over Spinoza verwijst. Nadler lijkt over het hoofd te hebben gezien dat Rovere een uitvoerig notenapparaat en bilbiografie op de bij zijn boek behorende website heeft geplaatst. Zie: http://www.leclanspinoza.com/ . Groet, Rik Wassenaar
BeantwoordenVerwijderenDag Rik,
BeantwoordenVerwijderenPrima dat je hierop wijst, maar dit is niet wat Nadler bedoelt, denk ik. Hij mist wat de Engelstalige auteurs acknowledgment noemen - uitgesproken erkenning.
Dat gebeurt op die website ook niet. Het enige wat je daar vindt is dat onder 'Bibliographie': "Pour de nombreux auteurs, cette bibliographie est grandement redevable à celles d’Omero Proietti et de Manfred Walther. Nous espérons servir leur propos en rendant plus disponible une partie de leur travail." Daa geeft hij dus alleen maar toe dat hij zijn bibliografie heeft samengesteld uit werk van de twee genoemden, die dus een deel van het werk deden; die erkenning is er wel. M.i. heeft Nadler een punt.
In de Préambule vermeldt Rovere toch dat hij schatplichtig is? "Au cours des quinze dernières années (2001-2016), des dizaines de chercheurs et de cherseuses traivaillent partout dans le monde ont tiré de l'oubli des figures jusqu'alors peu connues", etc.
BeantwoordenVerwijderenDank voor deze passage, Rik, ik heb het boek niet. Maar in deze zin wordt een feit uitgesproken. Pak maar eens welk Angelsaksisch boek en lees eens wat daar onder 'acknowledgment' staat. Daar wordt niet een feit vermeld dat juffrouw Y met iets heeft geholpen, maar wordt zij bedankt voor wat ze gedaan heeft. Of wordt erkend dat "ik dit boek nooit had kunnen schrijven, als die en die en die hún werk en ontdekkingen niet hadden gedaan.' Een cultuurverschil misschien?
VerwijderenDank overigens voor het attenderen op Nadler's recensie. Ik ben nog bezig in Le Clan. Spreekt enorm tot mijn verbeelding. Bijvoorbeeld de passage over de vooralsnog fictieve ontmoeting tussen Spinoza en Niels Stensen in den Haag, 1674. Rovere's relaas stimuleert mij om verder te zoeken. Onlangs stuitte ik in de archieven op een jeugdvriend van Stensen die ca. 1669-1675 in Den Haag verblijft. Wordt vervolgd... Groet, Rik
BeantwoordenVerwijderenOp 10.01.18 verscheen van Gilles Banderier op La Cause Littéraire een tweede kritiek van "Le Clan Spinoza. Amsterdam, 1677. L’invention de la liberté, Maxime Rovere (2ème critique)"
BeantwoordenVerwijderenEen echte insider is Gilles Banderier niet. Nadat hij heeft gewezen op het bewaren van het enige Ethica-handschrift door de bibliotheek van het Vaticaan, wil hij de gedrukte versies van de Tractatus Theologico-politicus gaan vergelijken met de Opera Posthuma... (alsof daar de TTP ook in voorkwam).
http://www.lacauselitteraire.fr/le-clan-spinoza-amsterdam-1677-l-invention-de-la-liberte-maxime-rovere-2eme-critique
De bespreking door Steven Nadler van Maxime Rovere's "Le clan Spinoza" werd door Yves Gardes in het Frans vertaald op
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.laviedesidees.fr/L-affaire-Spinoza.html