John Gray geeft in “Zeven vormen van atheïsme” merkwaardige schets van ’t zgn. atheïsme van #Spinoza

Vorige week verscheen de Nederlandse vertaling van het boek van

John Gray, Zeven vormen van atheïsme. Een zoektocht om het mens-zijn te begrijpen. Unieboek Uitgeverij Het Spectrum, sept. 2018 - 240 pp. €22,50

Cf. books.google waar de “Inleiding Wat is een atheïst?” en Hoofdstuk I, "Het nieuwe atheïsme: een negentiende-eeuws overblijfsel," te lezen is. De uitgever laat via een PDF een flink deel van het eerste hoofdstuk lezen.

De verschijning van het Engelse origineel, Seven Types of Atheism. Signaleerde ik in ‘t blog van 8 februari 2018, daaraan voegde ik via reacties vier links naar reviews van het boek toe.

In Trouw van zaterdag 8 sept. 208 had Stevo Akkerman n.a.v. het verschijnen van de vertaling ,een interview met John Gray [op de website 9 september 2018]: 'Atheïsme is in feite niets anders dan verwaterd christendom'. Dat interview maakte mij niet extra benieuwd naar het boek.

Books.google laat flink wat lezen van het laatste hoofdstuk 7 ”Het atheïsme van de stilte. Het mystieke atheïsme van Arthur Schopenhauer,” [vanaf p. 222 cf. books.google]. Dat hoofdstuk stelt ook Spinoza aan de orde, n.l. van p. 230 - 243 [bij books.google te lezen, behalve de pagina's 232, 237, 242]; Spinoza wordt vergeleken met Lev Sjestov – wat enige merkwaardige passages oplevert - zoals het gemak waarmee hij Spinoza een negatieve theologie toedicht!

[Ik haal 't begin van die paragraaf naar binnen; daarna vervolg ik mijn commentaar:]

Het is niet eenvoudig om vergelijkenderwijs te spreken over de onpersoonlijke God van Spinoza en de persoonlijke van ’t jodendom en christendom die toch altijd antropomorfe trekken blijft hebben. Het lukt John Gray niet en hij probeert Spinoza toch in het kader van de God van de laatsten te drukken. Alleen als die de norm wordt, kun je Spinoza atheïst noemen – maar dan verwijder je je van zijn filosofie. Spinoza had bepaald geen "negatieve theologie;" bij hem kunnen we God – het ens absolute infinitum dat alles omvat- waar we al een idee van hebben almaar beter leren kennen. Immers “Mens humana adaequatam habet cognitionem aeternae et infinitae essentiae Dei” lezen we in Ethica II/47 [De menselijke geest bezit adequate kennis van het eeuwige en oneindige wezen van God]. Hoezo “negatieve theologie”?

Toevoeging 16 nov. 2018. Taede Smedes heeft vandaag zijn bespreking in de Volkskrant: "John Gray schrijft over Atheïsme als geloof, maar houdt zichzelf keurig buiten schot (vier sterren)." Lead tekst: "Erudiet en met een verrukkelijke ironie schrijft filosoof John Gray over de religieuze en dogmatische trekken van veel vormen van atheïsme. Helaas zegt hij weinig over zijn eigen geloof." Citaat: "In de inleiding stelt ook Gray nadrukkelijk dat hij zich tot twee vormen van atheïsme aangetrokken voelt: een filosofisch ‘atheïsme zonder vooruitgang’ en een mystiek ‘atheïsme van de stilte’, verwant aan het denken van Schopenhauer en Spinoza. Die twee vormen van atheïsme doen in zijn ogen het meeste recht aan de uiteindelijke onbegrijpelijkheid en het mysterie van de werkelijkheid zonder God. Verder zegt Gray over zijn eigen geloof helaas weinig, en ook dat deed bij mij de wenkbrauwen fronsen: wel anderen de maat nemen, maar zelf buiten schot blijven, niet erg netjes."

Toevoeging 11 sept. 2019
Ik bewaar hier de link naar het blog van Gennady Stolyarov II, ATHEISM: FACTS AND MYTHS