Van Chantal Jaquet [cf. & cf.] verscheen, Spinoza à l'œuvre. Composition des corps et force des idées. Publicationsde la Sorbonne [La philosophie à l'œuvre], février 2017 - 236 pagina's
De uitgever: Dans cet ouvrage,
l'auteure montre comment la pensée de Spinoza se constitue et nous constitue
aujourd'hui. Elle expose sa pratique de l'histoire de la philosophie fondée sur
le double mouvement du pointillisme méthodologique et de l'appréhension des lignes
de force. Elle s'interroge à la fois sur la puissance des mots, leur présence
ou leur absence dans le corpus, qui vient torpiller les grandes machines
interprétatives, et sur la dynamique des idées qui poursuivent leur vie propre
durant les siècles. A travers l'étude de la composition des corps - corps
animal, corps humain, corps propre, corps politique - et l'examen de la force
actuelle de ses idées dans différents champs, il s'agit de penser Spinoza à
l'oeuvre, tel que ses textes, à la lettre, opèrent encore et toujours sur nos
esprits.
Jason Read, Associate Professor of Philosophy University of Southern Maine [cf.] heeft op ziijn blog unemployed negativity een beschouwing (nadat hij een deel van haar boek gelezen heeft), waarin hij een vergelijking maakt met Deleuze en Macherey: : "Three Interpretations In Search of a Proposition: A Sketch of Spinozist Materialism."
Hij begint aldus: "a materialist reading of Spinoza begins with EIIP7 and its related propositions, "The order and connection of ideas is the same as the order and connection of things." In place of hierarchy and causal impact Spinoza places ideas and things in a relation of identity and non-identity. How exactly to articulate this relation has lead to multiple interpretations. I would like to highlight three, Deleuze, Macherey, and Jaquet. The selection and order of authors reflects my own encounters and reading, the seemingly contingent order of nature, and not a necessary conceptual progression."
Hij schetst vervolgen de drie manieren van lezen van 2/7 door Deleuze, Macherey en Jaquet.
De mogelijk geïnteresseerde wil ik graag op boek en blog wijzen.
Stan, bedankt voor de verwijzing naar het blog.
BeantwoordenVerwijderenHenk Keizer schreef op 3 augustus naar aanleiding van mijn reactie op ‘Clare Carlisle - Spinoza On Eternal Life’:
“Moeten we Spinoza meten langs de lat van Kierkegaard, Deleuze, Badiou, Lacan, Gabriël, Zizek ?”
Nee, dat moet niet. Alleen wordt er met en via Spinoza nog steeds gedacht en een blog zoals hier door Stan aangeven is daar een mooi voorbeeld van. Alle namen die Henk hierboven vernoemd (buiten Gabriël en Kierkegaard) komen wel ergens op het blog in een verband met Spinoza.
Maar, Ed, daarmee "meten we Spinoza niet langs de lat van...," maar kunnen we - zo zie ik het althans - soms via het lezen van anderen de filosofie van Spinoza beter doorgronden. Je kunt uiteraard ook interesse hebben in het denken van "...", maar dat is een andere zaak. En uiteindelijk gaat het natuurlijk om je eigen denken, dat, hoe meer werkelijk d.w.z. adequaat het is, des te meer overeenkomt met het adequate denken van anderen - volgens Spinoza dan. Maar hoe meer die anderen hun eigen begrippen munten, hoe moeilijker er achter te komen is of zij en wij het over dezelfde werkelijkheid hebben. Denken en zijn mogen dan twee kanten van dezelfde en ene werkelijkheid (substantie) zijn, door het gebruik van woorden wordt 't moeilijk die eenheid te zien.
BeantwoordenVerwijderenStan,
VerwijderenDe causale ordening is bij Spinoza niet hiërarchisch maar een natuurlijke ordening. Het adequate denken streeft er volgens Spinoza naar die ordening natuurgetrouw daaraan gecorreleerd weer te geven, ofwel tracht die causale werking van de natuur op een natuurkundige wijze in natuurwetten uit te drukken. Dus niet wat mensen in gewone woorden verschillend onder de Natuur verstaan maar wat natuurwetenschappers met behulp van de wiskundige taal en gezamenlijk onderzoek onder de dynamische werking van de Natuur verstaan. Het wiskundig bewijs is niet voldoende maar moet, willen ze het eens worden, met de meeste waarschijnlijkheid met praktisch onderzoek en met de vele waarnemingen overeenkomen.
Langs de lat meten van ondeskundigen op dat gebied is dan inderdaad niet verstandig Ed. Hun niet natuurkundig geschoolde achtergrond en filosofisch verschillend taalgebruik schept wetenschappelijk geen verifieerbare duidelijkheid maar wel veel verwarring en vaak misverstand daar heb jij weer gelijk in Stan. Spinoza drukt de dingen die uit de causaal werkende Natuur, de noodwendig werkende Substantie, voorvloeien daarom uit in wiskundig vergelijkende trant en niet in taalkundige spitsvondigheden (zie Ethica II stelling 7, bewijs en toegift en ook in de daarop volgende stellingen).
Onvoldoende kennis over lichamelijke werking van de natuur kenmerkt onjuiste en verwarde geestelijke voorstellingen, verkeerde denkwijzen die we er ook nu nog over hebben (E II, st 35, bewijs en toegift). Die laatste voorstelling van zaken volgen elkaar noodzakelijk net zo op als heldere en duidelijke voorstellingen die we naar de Rede, naar de werking van de eigenschappen en kenmerken van de dingen, waarnemen (st. 36 e.v.). Ik heb de indruk dat de filosofische logica of de beweringen van de meeste filosofen niet op deze kennis stoelt.
Bas,
VerwijderenKunnen alleen natuurwetenschappers spinozistisch filosoof zijn? Adequaat is volgens jou wat geformuleerd wordt door middel van natuurwetten? En er moet alleen wetenschappelijk verifieerbaar gecommuniceerd worden bij spinozisten?
Mag ik vragen of jij een universitaire natuurwetenschappelijke opleiding hebt Bas? Eventueel specifiek gedoctoreerd? Zelf ben ik grafisch vormgever van opleiding en via die studie vooral kunstfilosofisch georiënteerd. Dus niet gekwalificeerd om Spinoza te begrijpen want natuurkunde was afwezig in het vakkenpakket.
“Ik heb de indruk dat de filosofische logica of de beweringen van de meeste filosofen niet op natuurwetenschappelijk kennis stoelt.”
Bas, is er voor jou geen verschil tussen filosofie en natuurwetenschappen?
Ed,
BeantwoordenVerwijderenWat me opvalt in de discussies over Spinoza de verwaarlozing van de natuurwetenschappelijke onderzoekingen en theorie terwijl bij Spinoza de werking van de natuur het hoofdthema is waaruit alles uit voortvloeit. Onze kennis kunnen we volgens Spinoza alleen aan dat noodwendigere gegeven ontlenen. We doen dat noodzakelijk via zintuigelijke gewaarwordingen met ons cellig hersenwerk geven we die indrukken als onze waarnemingen weer. Spinoza wil al in de TIE de zintuigelijke gewaarwordingen met ons waarnemingsvermogen, waarmee we een voorwerp naar objectieve lichamelijke kenmerken beschouwen en gaan herkennen naar hun fysieke eigenschappen. Hoe dat ingewikkelde proces natuurkundig in neurobiologische zin wisselwerkend verloopt is onderwerp van veel studies en voortgaande ontwikkeling van spantechnieken. Daarbij wordt veel geavanceerde wiskunde bij gebruikt. Ik ben fotograaf en doe ook aan grafische vormgeving; schaakreportage fotografie was mijn specialiteit. Sinds 1985 verdiepte ik me in de Qauntummechanica en beeldverwerking, zowel analoog (chemisch) als digitaal met behulp computertechnologie. De ontwikkeling van de vroege wiskundige-natuurkunde en de huidige volg ik nog op de voet. Spinoza slaagt erin om met behulp van wiskunde de natuurlijke werkingen als een constante factor in zijn leven en wereldbeeld te beschouwen in zijn Ethica. Als ontwikkelaar van lenzen kon hij dat niet zonder wiskundige kennis op te doen. Zie zijn briefwisselingen met Hudde die beide zaken behandelen.
Ik weet niet wat dat is spinozistisch filosoof, dat is me veel te vaag. Dat is nu juist het probleem. Maar een filosoof die van de werkende natuur uitgaat, ofwel de werkelijkheid naar waarheid wil onderzoeken kan dat niet zonder kennis te nemen van de natuurlijke gegevens, de informatie die natuurkundigen en aanverwante wetenschappers na gedegen onderzoek publiceren.
Spinoza ontwikkelde daar een methodische kennisleer voor die vaagheden zonder bewijs corrigeerde. Hij combineerde technische praktijk met de natuurkundige theorieën, de ontwikkeling van de optica met natuurwetmatige causale activiteit zou dan met behulp van wiskundige vergelijkingen als natuurwetten worden beschreven. hij wilde zelfs een nieuwe algebra daarvoor ontwikkelen. De specialisten op dat gebied als Huygens, Newton, Einstein, Bohr slaagden daar na zijn dood in om dat wiskundig beter te formuleren. Maar ook zij maakten gebruik van nieuwe technieken en onderzoeksresultaten uit andere disciplines (o.a. scheikunde en microbiologie) die hun beschrijvingen met de meeste waarschijnlijke gang van zaken konden bevestigen. Deze natuurwetenschapsfilosofie streeft volgens mij in Spinoza's zin naar meer betrouwbare kennisgevende informatie dan die van geesteswetenschappers die dat begrijpelijke verband , naar de werkelijke Rede, verstandelijk (nog) niet maken. Spinoza was niet vies om kennis te nemen van die moeilijke materie. Ik ook niet, maar ik mis het wel in de publicaties en discussies die "kenners" van Spinoza hierover voeren Ed.
Bas,
BeantwoordenVerwijderen“… natuurwetenschapsfilosofie streeft in Spinoza's zin naar meer betrouwbare kennisgevende informatie dan die van geesteswetenschappers die dat begrijpelijke verband , naar de werkelijke Rede, verstandelijk (nog) niet maken. “
Dat is een duidelijke stellingneming.
“… via zintuiglijke gewaarwordingen met ons cellig hersenwerk geven we die indrukken als onze waarnemingen weer.”
Bas, zie jij dit, zoals o.a. Swaab en de neurobiologie het omschrijven, als directe schakeling tussen neuronale input – output? Input = affectiones / output=idee en actie. Zie jij dit als een automatisme? Ons spreken en doen gebeurt automatisch zonder vrije wil, en het enige verschil is of we wel of niet adequate kennis hebben van de wetenschappelijke oorzaken waarom we zeggen wat we zeggen en doen wat we doen? Hebben we wel adequate kennis dan ‘handelen’ we, hebben we geen adequate kennis dan spreekt Spinoza van ‘lijdingen’ maar het gedrag blijft voor beide hetzelfde. Zie jij het op deze manier?
Zou het gemis van ‘die puur wetenschappelijke insteek in de publicaties en discussies die "kenners" van Spinoza hierover voeren’ misschien erin zitten dat die scholars het ‘begrijpen’ van Spinoza - in bvb ‘De mens denkt’ (E2 ax2) - anders zien? Dat het adequaat begrijpen via de common notions of de gemeenschappelijke begrippen iets anders is dan zuiver wetenschappelijk begrijpen?
Ik krijg het idee dat elke natuurwetenschapper in jouw ogen een spinozist is (of zou kunnen zijn) gewoon door te vertellen over zijn wetenschap.
Bas,
BeantwoordenVerwijderenEen voorbeeld van minder louter streng natuurwetenschappelijke benadering, is volgend artikel over de metafoor en haar relatie met het imaginaire bij Spinoza. En hoe beiden – metafoor/imaginaire – toch het adequate inzicht helpen.
Zie https://kvond.wordpress.com/2008/12/12/spinoza-and-the-metaphoric-rise-of-the-imagination/
Kijk, van zo’n lezing zonder enige verwijzing naar natuurwetenschappen hou ik.
Vrije wil en common sense zijn maar vage woorden. Wat dat voor iedereen afzonderlijk betekent weten we niet en dus ook niet in het algemeen. Ik weet niet precies welke relaties de elementaire deeltjes leggen. Hoe de kenmerkende factoren werken waaruit onze lichaamshuishouding bestaat. Maar dat ze wisselwerken en een actief moleculair netwerk vormen kunnen we tegenwoordig scannen en chemisch vaststellen. De vele hormonale signaalstoffen die ook onze acties en gezondheid reguleren, liggen discreet wisselwerkend in dat cellig werkend netwerk van stoffen (cellichamen) en in grotere lichaamsdelen die daaruit weer bestaan opgeslagen en geven ons steeds weer nieuwe informatie. Ik denk dus onafhankelijk daarvan wat ik wil is een illusie. Zelfs als ik weet hoe mijn lichaam werkt heb ik geen greep op die interne gebeurtenissen en hoe die mijn handelingen uitmaken. Het overkomt iedereen achteraf als hij ziek wordt en pas dan geven we het een naam. We rekenen niet naar alle waarschijnlijkheden. Toch heeft het zin om de werking van ons lichaam naar de geest van de stof te onderzoeken als we willen leren begrijpen hoe dat daar fijnmazig functioneert. Pas dan volgt wil een verstandige proces een volgorde die we met gezond verstand zouden kunnen duiden. Bijvoorbeeld omdat we daarna met die wetenschap ziektes beter kunnen bestrijden en soms voorkomen. Veel testen en onderzoekingen gaan daar mee hand in hand om nare bijwerkingen te voorkomen en voor het vast te stellen van het juiste medicijngebruik.
VerwijderenIk gaat dus niet goed in omgekeerde richting door maar aan te nemen dat we al een gezond verstand of een vrije wil bezitten. De informatie waarmee we leren handelen zit in de wisselwerkende stof (RNA/DNA) waaruit we bestaan opgeslagen. We komen daarvan steeds meer te weten via de wetenschap. De vraag voor hen is hoe krijgen we die eruit en hoe gaan we als samenleving met die kennis verstandig om. Maar dat laatste is geen kort verhaal maar een ander verhaal waar nog lang geen overeenstemming over is. Juist omdat we vanuit onze achtergrond verschillende denkwijzen volgen hadden en hebben we redelijke wetgeving nodig waar mensen zich in kunnen vinden, een grondwettelijk kader dat voor iedereen in gelijke mate telt. Dan handelen we pas verstandig naar de macht van het verstand in Spinoza's zin, niet uit vrije wil maar in de betekenis van met de meeste waarschijnlijkheid.